خوشنویسی
برگی از قرآن به خط آندلسی
نمونه‌ای از خوشنویسی اسلامی برکتیبهای در مدرسه بواینانیا، مراکش، قرن چهاردهم میلادی
خوشنویسی به معنی زیبانویسی یا نوشتن همراه با خلق زیبایی است. گاهی درک خوشنویسی به عنوان یک هنر مشکل است. به نظر می‌رسد برای درک و لذت بردن از تجربه بصری خوشنویسی باید بدانیم خوشنویس افزون بر نگارش یک متن، سعی داشته اثری هنری با ارزش‌های زیبایی شناختی خلق کند.[?] از این رو خوشنویسی با نگارش ساده? مطالب و حتا طراحی حروف و صفحه آرایی متفاوت است. همچنین از آنجایی که این هنر جنبه‌هایی از سنت را در دل خود دارد باید آن را تا حدی از تایپوگرافی که مبتنی بر ارزش‌های گرافیکی مدرن و کارهای چاپی است متمایز کرد.
خوشنویسی تقریبا در تمام فرهنگ‌ها به چشم می‌خورد اما در مشرق زمین و به‌ویژه در سرزمینهای اسلامی و ایران در قله هنرهای بصری واقع است. خوشنویسی اسلامی و بیش از آن خوشنویسی ایرانی تعادلی است حیرت‌انگیز میان تمامی اجزا و عناصر تشکیل دهنده? آن. تعادل میان مفید و مورد مصرف بودن از یک سو و پویایی و تغییر شکل یابندگی آن از سوی دیگر؛ تعادل میان قالب و محتوا که با آراستگی و ملایمت تام و تمام می‌تواند شکل مناسب را برای معانی مختلف فراهم آورد.
اگر در نظر داشته باشیم که خوشنویسی اسلامی و ایرانی براساس قالب‌ها و قواعد و نظام‌های بسیار مشخصی شکل میگیرد و هر یک از حروف قلم‌های مختلف از نظام شکلی خاص، و تا حدود زیادی غیرقابل تغییر، برخوردارند. آنگاه درمی‌یابیم که ایجاد قلم‌های تازه و یا شیوه‌های شخصی خوشنویسان بر مبنای چه ابداع و رعایت حیرت‌انگیزی پدیدار میشود. در خوشنویسی اندازه هر حرف و نسبت آن با سایر حروف با دقت بسیار بالایی معین شده‌است و هر حرف به صورت یک «مدول» ثابت درمی‌آید که تخطی از آن به‌منزله نادیده گرفتن توافقی چندصدساله‌است که همیشه میان خوشنویس و مخاطب برقرار بوده و با رضایت طرفین حاصل می‌آمده‌است. حتی ترتیب شکل کلمات نیز براساس مبانی مشخصی تعیین می‌شده که در «رسم‌الخط»ها و «آداب‌المشق»ها از جانب اساتید بزرگ تنظیم و ارائه شده‌است. قرارگیری کلمات نیز- یعنی «کرسی»- هر سطر هر چند نه به صورت کاملاً پیش‌بینی و تکلیف شده - که ناممکن بوده‌است - اما به‌شکل «سلیقه مطلوب» زمینه زیبایی شناختی پیشنهادی خاص خود را دارا بوده‌است.
خوشنویسی در کشورهای مختلف
خوشنویسی سنتی چینی
هرچند خوشنویسی در مشرق زمین اهمیت و توسعه کاملی یافته‌است اما اشکالی از آن را در کلیه فرهنگ‌ها میتوان یافت. واژه? خوشنویسی یا Calligraphy از قرن پانزدهم میلادی وارد دایره? لغات فرهنگ‌های لاتینی شد و تنها پس از قرن نوزدهم به عنوان یک اصطلاح شناخته شده مطرح گشت، اما از دیر باز به‌ویژه در کشورهای خاور دور و کشورهای اسلامی ازجمله ایران، خوشنویسی به عنوان هنری شاخص مطرح بوده‌است.
دراروپا اگرچه از دیرزمان دولت و کلیسا به زیبانویسی توجه نشان می‌دادند(مانند کتیبه‌های رومی و یا برخی نسخه‌های خطی انجیل) خوشنویسی در اروپا یک هنر فرعی و وابسته به کتابخانه‌ها و محافل طلاب بود.[?]
خوشنویسی چینی از کیفیت انتزاعی و تصویری خاصی برخوردار است که بیان اندیشه و احساس را ممکن می‌سازد و از این رو با نقاشی قرابت دارد.[?] در کشورهایی مانند ژاپن و کره نیز تاحدی وضع به همین صورت بود. به طور کلی در خاور دور هنر خوشنویسی هرچند بیشتر نزد کاهنان و متولیان امور مذهبی رواج داشت اما در کنار نقاشی رشد شگرفی کرد.
پیدایش خط فارسی
پیش از اسلام خطوط گوناگونی از جمله میخی و پهلوی و اوستایی در ایران رواج داشته‌است اما با پیدایی دین اسلام نیاکان ما الفبا و خطوط اسلامی را پذیرا شدند. تاریخ شکل گیری خط عربی و شیوه? نگارش آن چندان به پیش از اسلام بر نمی‌گردد و تقریبا همزمان با گسترش اسلام و در سالهای آغازین فتوحات اسلامی شکل گرفت.
هرچند ایرانیان خط کنونی خود را از عرب‌ها وام گرفته‌اند، با این حال در تکامل این خط و در تبدیل آن به هنر خوشنویسی نقش عمده‌ای داشته‌اند. ایجاد نقطه و اِعراب در خط عربی را به‌فردی بنام ابواسعد دؤلی الفارس و در سده? اول هجری نسبت داده میشود که بیشتر برای جلوگیری از اشتباه خواندن قرآن توسط غیر عرب‌زبانان ازجمله ایرانیان انجام شد.[?]
علت پیدایش الفبا
چون در زبان مصری گاو را اوا می‌گفتند لذا در ترسیم گاو فقط سر آن را که به صورت الف بود رسم کردند و شتر که در زبان مصری جیمل می‌گفتند و به شکل هفت لاتین بود رسم کردند و جیم گفتند و همچنین بیت را که خانه باشد یک مربع مستطیل رسم می‌کردند در مرحله تقطیع فقط یک ضلع آن را رسم کردند و آن را ب نام نهادند و همین طرز تا آخر حروف الفباء و در نتیجه حروفی مستقل و باصدا تحصیل گردید و همگامی که فنیقی‌ها با مصری‌ها ارتباط یافتند این خط را گرفته تکمیل کردند و خط فنیقی بدست آمد. و از آن خط خطوط کوفی و یونانی و عبری و امثال آن تشکیل گردید.
خوشنویسی اسلامی
نمونه‌ای از خط کوفی اولیه
تاریخچه هنر خوشنویسی ایران و سرزمینهای اسلامی
قبل از اسلام خطوط مختلفی ار جمله میخی و پهلوی و اوستائی در ایران متداول بوده است با ظهور دین اسلام نیاکان ما الفبا وخطوط اسلامی را پذیرا شدند خط متداول آنزمان که نزدیک دو قرن قبل از اسلام شکل گرفته بود خط کوفی و نسخ قدیم بودکه از دو خط قبطی و سریانی اخذ شده بود در اوایل قرن چهارم سال 310 هجری قمری ابن مقله بیضاوی شیرازی خطوطی را بوجود آورد که به خطوط اصول معروف شد که عبارتند از محقق - ریحان - ثلث - نسخ - رقاع و توقیع که وجه تمایز آنها اختلاف در شکل حروف و کلمات و نسبت سطح و دور در هر کدام می باشد و برای این خطوط قواعدی وضع کرد و 12 اصل نوشت : ترکیب-کرسی-نسبت-ضعف-قوت-سطح-دور-صعود مجازی-نزول مجازی-اصول-صفا و شأن
بعد از ابن مقله ( حدود یک قرن) علی ابن هلال مشهور به ابن بواب برای خط نسخ قواعد جدیدی بوجود آورد و آنرا کامل تر کرد و بعد در قرن هفتم جمال الدین یاقوت مستعصمی به خطوط ششگانه یاد شده غنا و تکامل بخشید .
مقارن پیشرفت خطوط فوق، حسن فارسی کاتب، خط تعلیق را از خطوط نسخ و رقاع بوجود آورد که به نام ترسل نیز نامیده می شد
در قرن هشتم میرعلی تبریزی (850 هجری قمری) ار ترکیب و ادغام دو خط نسخ و تعلیق خطی بنام نسختعلیق بوجود آورد که بسیار مورد اقبال واقع شد و موجب تحول عظیمی در هنر خوشنویسی گردید خطی که حدود یک دانگ سطح و مابقی آن دور است و نام آن در اثر کثرت استعمال به نستعلیق تغییر پیدا کرد.
و باید اذعان نمود که بحق از زیباترین و ظریفترین ومشکلترین خطوط ایرانی و میتوان گفت که عروس خطوط ایرانی است
پس از میرعلی تبریزی پسرش میرعبدالله و بعد از او میرزا جعفر تبریزی و اظهار تبریزی در تکامل خط نستعلیق کوششها کردند تا نوبت به سلطانعلی مشهدی رسید که خدمات شایانی به این هنر اصیل نمود .
اساتید زیادی بعد از سلطانعلی مشهدی در تکامل خط مذکور زحمات فراوانی کشیدند که بعد از حدود یک قرن، خشنویس نامی و آشنای همه، میرعمادالحسنی ( 1024 هجری قمری) معاصر شاه عباس صفوی پا به عرصه ظهور نهاد که با نبوغ خود تغیرات و سبکی در خط نستعلیق بوجود آورد که هنوز از گذشت قریب 400 سال مورد استفاده و الهام بخش خشنویسان است او پایه خط را به جائی نهاد که از زمان پیدایش خط نستعلیق تا کنون هنرمندی خشنویس را یارای برابری با او نبوده است و همزمان او هنرمند بزرگ دیگری چون علیرضا عباسی رقیبی برای او بشمار می رفت که علاوه بر خط نستعلیق خفی و جلی در خط ثلث نیز استاد بود بطوری که قالب کتیبهه های مساجد و بناهای تاریخی اصفهان به خط ثلث و یا به سرپرستی او انجام شده است .
بطور کل قرنهای نهم ، دهم و یازدهم هجری قمری را میتوان قرنهای درخشان در هنر خوشنویسی دانست .
در اواسط قرن یازدهم سومین خط خالص ایرانی یعنی شکسته نستعلیق به دست مرتضی قلی خان شاملو حاکم هرات از خط نستعلیق احداث گردید علت پیدایش آن تند نویسی و راحت نویسی و دیگر، ذوق و خلاقیت ایرانی می توانست باشد همانطوری که بعد از پیدایش خط تعلیق ، ایرانیان به خاطر سرعت در کتابت، شکسته تعلیق آنرا نیز بوجود آوردند .
خط شکسته نستعلیق به دست میرزا شفیعا هراتی کاملتر شد و درویش عبدالمجید طالقانی قواعد جدیدی وضع نمود و آنرا به کمال نوشت چهار تن ازخوشنویسان نامی که در چهار خط ثلث، نسخ، نستعلیق و شکسته نستعلیق به ارکان اربعه هنر خوشنویسی مشهور گشته اند عبارتند از :
در خط ثلث : جمال الدین یاقوت ( 698 هجری قمری)
در خط نسخ : میرزا احمد نیریزی (اواسط قرن 12)
در خط نستعلیق : میرعماد الحسنی (1024 هجری قمری)
در خط شکسته نستعلیق : درویش عبدالمجید طالقانی ( 1185 هجری قمری)
در قرن 13 در دوره قاجاریه خطاطان بزرگی پا به عرصه میدان نستعلیق و دیگر اقلام نهادند و سختیهای این هنر ظریف را بجان خریدند و در توسعه آن کوشیدند که اسامی معروفترین آنها از آن زمان تاکنون به شرح ذیل می باشد :
عباس نوری- وصال شیرازی- احمد شاملو مشهدی - فتحعلی حجاب - میرحسینی خوشنویس- اسداله شیرازی - میرزا آقا خمسه ای - ابوالفضل ساوجی - عبدالرحیم افسر - محمدحسین شیرازی - عبدالحمید ملک الکلامی - علی نقی شیرازی -
میرزا محمد ابراهیم تهرانی (میرزا عمو) - میرزا غلامرضا اصفهانی - میرزا محمدرضا کلهر- محمدحسین عمادالکتاب - مرتضی نجم آبادی - سیدحسن میرخانی - سیدحسین میرخانی - علی اکبر کاوه - ابراهیم بوذری - حسن زرین خط - غلامحسین امیرخانی - عباس اخوین - یداله کابلی خوانساری - کیخسرو خروش و ...
مقدمه :
تدوین تاریخ، ترسیم سرگذشت حیات و فرهنگ یک قوم و ملت است. در این رهگذر، زمینه های پیدایش، بستر حرکت، عوامل و موانع آن، پدیده ها و حوادث، علل تعالی یا انحطاط، تأثیر و تأثرها، چگونگی روابط و سایر شئون و مظاهر زندگی، فرهنگ و سرنوشت آن ملت و قوم توسط یک مورخ به تصویر کشیده شده و در معرض اندیشه، کنکاش و مطالعه انسان ها و به ویژه فرزانگان و اندیشه مندان قرار می گیرد. این کار از نظر علمی ارزشمند، آگاهی بخش و خدمت به علم و فرهنگ و اقوام و ملل به خصوص محققان و دانش پژوهان و اصحاب اندیشه و اهل مطالعه است.تاریخ از مجرای ذهن تاریخ نویس می گذرد و هر قدر هوش و دانش او زیاد باشد، باز تاریخ را از دریچه دوران و شخصیت خویش می بیند. بنابر این، تاریخ نگار همواره بینش خاص خود را دارد، لیکن هرگز کل حقیقت را در نمی یابد و شیوه ی وی در دوره بندی تاریخ همواره، دست کم تا اندازه ای، فرآورده ذوق ویژه اوست. به این معنا، تاریخ کلاً به همان میزان که علم است، هنر نیز هست. به ویژه وقتی که مورخ از حد گزارش صرف وقایع و داده ها بگذرد و به تعبیر آن ها بپردازد.
تاریخ چیست؟
تاریخ بشر سرگذشت خانواده بسیار بزرگی است که «جامعه شهری» نامیده می شود.
ما در تاریخ با زندگی مردمی آشنا می شویم که در دوران های مختلف با عقاید و آداب و رسوم گوناگونی زندگی می کرده اند و هرکدام یادگارهایی از خوبی و بدی ، آبادانی و ویرانی باقی گذاشته اند.
تاریخ سرگذشت انسان های گذشته و شرح چگونگی زندگی، حکومت، اعتقادات و دیگر چیزهای مربوط به آن ها است.
مطالعه ی تاریخ ما را به گذشته باز می گرداند تا کارهای مردمی را که از این جهان رفته اند، ببینیم و سخن کسانی را که امروز خاموش اند، بشنویم و از آن ها درس عبرت بیاموزیم.
هم چنین با مطالعه تاریخ می توانیم علت های پیشرفت و سعادت مردان و زنان بزرگ نظیر دانشمندان و هنرمندان را دریابیم. با مطالعه ی زندگی مردمان گذشته در می یابیم که هیچ گاه مردمی شکست نمی خورند مگر زمانی که تفرقه ، فساد و گناه در میانشان رواج یابد. هیچ طالعی بر مردم مسلط نمی شود مگر آن که مردم از تشویق یکدیگر به خوبی و منع یکدیگر از بدی دست بردارند و در می یابیم که هیچ فرد و جامعه ای به سعادت و رستگاری نمی رسد مگر با کار و کوشش، ایمان به خدا، ایثار و گذشت.
درمطالعه تاریخ چه چیزی بیشتر اهمیت دارد؟
?-یافتن علت های اساسی حوادث بزرگ
?-پیدا کردن پاسخ های قانع کننده برای پرسش های گوناگون
?-تفکر و یافتن پاسخ برای سؤال هایی چون : چرا جنگ های کوچک و بزرگ اتفاق افتاده است؟ علم و دانش امروز چگونه حاصل شده است؟ آداب و رسوم هر جامعه چگونه شکل گرفته است؟
پاسخ چنین پرسش هایی را می توانیم با مطالعه تاریخ و تفکر در آن بیابیم. بنابراین مطالعه ی تاریخ، فقط به معنای حفظ نام افراد و شرح حوادث نیست.
مورخان تاریخ را چگونه مطالعه و بررسی می کنند؟
مورخان یعنی کسانی که درباره زندگی گذشته انسان مطالعه می کنند، تاکنون به دانستنی های بسیاری درباره زندگی گذشته انسان دست یافته اند. آنان فهمیده اند که در مطالعه تاریخ باید به وضع زندگی اجتماعی و تغییرات جامعه ی انسانی بیشتر توجه داشته باشند. زیرا آشنایی با زندگی اجتماعی انسان در طول تاریخ، شناخت بهتر و بیشتر جامعه ی کنونی را ممکن می سازد.
پرسش هایی از متن درس اول
? - سه مورد از فواید مطالعه تاریخ را بنویسید؟
الف - مطالعه تاریخ ما را به گذشته باز می گرداند تا کارهای مردمی که از این جهان رفته اند را ببینیم و سخن کسانی را که امروز خاموشند بشنویم و از آن ها درس عبرت بیاموزیم.
ب - با مطالعه ی تاریخ علت های پیشرفت و سعادت مردان و زنان بزرگ نظیر دانشمندان و هنرمندان را درس بیابیم.
ج - با مطالعه ی تاریخ با علل شکست و پیروزی ملت ها و اقوام آشنا شده و از آن ها درس عبرت بیاموزیم.
? - منظور از جامعه بشری چه کسانی است؟
خانواده بسیار بزرگ انسان ها را جامعه بشری می گویند.
? - در چه صورت فرد و جامعه به سعادت و رستگاری دست می یابد؟
با کار و کوشش، ایمان به خدا، و ایثار و گذشت
? - ترجمه ی آیه ی از قرآن کریم که انسان را به تفکر درباره گذشتگان دعوت کرده بنویسید.
در آیه ی «از سوره ی انعام می فرماید: «در زمین گردش کنید و ببینید عاقبت گنه کاران چگونه بوده است».
? - دوره های مختلف زندگی انسان را نام ببرید؟
الف - کوچ نشینی و صحرا گردی
ب- یک جانشینی
ج- روستا نشینی
د - شهرنشینی
? - شیوه های زندگی انسان را به ترتیب (زمانی) نام ببرید؟
الف - دام داری
ب - گله داری
ج - کشاورزی
د- صنعت
پرسش و جست و جو
? - تاریخ را تعریف کنید؟
تاریخ سرگذشت انسان های گذشته و شرح چگونگی زندگی، حکومت اعتقادات و دیگر چیزهای مربوط به آن است.
? - این جمله را در چند سطر توضیح دهید. (ما هنگام خواندن تاریخ باید با دقت علت های اساسی حوادث بزرگ را پیدا کنیم و برای پرسش های گوناگون ، پاسخ هایی قانع کننده بیابیم.)
منظور این است که هدف از مطالعه تاریخ خواندن وقایع و حوادث نیست بلکه کشف علت ها و عبرت گرفتن از آن ها است ، ما نباید فقط شکست ها، پیروزی ها و ناکامی های اقوام و ملت ها را مطالعه کنیم بلکه باید علت پیروزی ها و شکست ها را بشناسیم و از آن ها برای آینده ی خود عبرت بگیریم.
? - مورخان چگونه از وضع زندگی گذشتگان آگاه می شوند؟
با مطالعه و تفکر در آثار به جا مانده از گذشته مانند اشیاء ، بناها، سنگ نبشته ها و کتاب ها
پلی استایرن
مقدمه:
سازمان بهینه سازی مصرف سوخت کشور ( I. F . C . O )
در راستای اجرای سیاست های استراتژیک بخش انرژی کشور و نیز طبق ماده 121 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در بخش انرژی مبنی بر اعمال صرفه جویی، منطقی کردن مصرف انرژی و حفظ محیط زیست و تحقق هر چه بهتر سیاست ها با اهداف جلوگیری از اتلاف منابع تجدید ناپذیر و ارتقاء کارآیی مدیریت انرژی فعالیت می نماید. با توجه به موارد فوق الذکر سهم مصرف سوخت در ساختمان های حدود 38% از سوخت کشور می باشد. چنانچه اقدامات بهینه سازی در ساختمان ها (مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ) انجام نگردد و طبق روال کنونی به مصرف ادامه دهیم طی سالهای 1381 الی 1390 به میزان هفتاد میلیارد دلار مصرف سوخت خواهیم داشت. یکی از موارد بهینه سازی در ساختمانها استفاده از مواد و مصالحی است که برای عایق کاری حرارتی پوسته خارجی ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند یکی از این مواد یونولیت ( پلی استایرین ) است. با توجه به نوع مواد پلی استایرین انبساطی بهترین عایق از نظر نفوذ آب، گرما، سرما و صدا می باشد به استثنای پلی استایرین که نسبت به آب مقاوم است بقیه عایق ها بر اثر رطوبت کارایی آنها پایین می آید. در برخی عایق های آزاد مقدار مقاومت حرارتی متناسب با تراکم عایق است نه ضخامت آن. در این عایق ها مقدار مقاومت ممکن است بعد از مدتی تا 20 درصد کاهش یابد.
1-پلی استایرن چیست؟
پلی استایرن، پلیمری است که از مونومر استایرن ساخته شده است، هیدروکربن مایعی که در واقع یکی از مشتقات نفتی است. در دمای اتاق، پلی استایرن به صورت جامد و البته انعطاف پذیر است ولی در دماهای بالاتر می تواند ذوب شده و به صورت قالب هایی درآید.استایرن یک مونومر آروماتیک است، بنابراین پلی استایرن هم یک مونومر آروماتیک است.
2- ویژگی ها
مقاومت مکانیکی لازم:
حداقل مقاومت بلوکهای تولیدی در برابر بارهای حین اجرا باید برابر با 200 کیلوگرم به ازای هر 30 سانتی متر طول بلوک باشد. این بار باید در نواری به عرض حداکثر 7 سانتی متر در وسط بلوک اعمال شود. تذکر: آزمایشها نشان می دهند که به علت تفاوتهای موجود در مواد اولیه و فرآیند تولید، چگالی دقیقی برای کسب مقاومت مذکور در فوق نمی توان مشخص کرد. معهذا به عنوان یک راهنمای کلی انتظار می رود که درصورت تولید مناسب، بلوکهای با عرض 50 و ارتفاع 25 سانتی متر با دانسیته حدود (
kg / m ^ 3 ) 13 - 14 مقاومت مورد نظر کسب شود. ضمنا با فرض شرایط یکسان از نظر مواد اولیه، فرآیند تولید و ضخامت بلوک، هر چه که عرض بلوک افزایش یافته یا ارتفاع آن کاهش یابد، به چگالی بیشتری برای کسب مقاومت لازم نیاز خواهد بود.شرط مقاومتی بیان شده در فوق برای هر دو نوع بلوکهای توپر و توخالی صادق است. برای بلوکهای دارای حفره به منظور برآورده شدن الزامات مقاومتی توصیه می شود که حداقل ارتفاع بلوک 25 سانتی متر باشد. این بلوکها در وسط باید دارای تیغه عرضی باشند. استفاده از بلوکهای با طول کمتر از 30 سانتی متر ممکن است خطر شکست بلوک را در پی نداشته باشد. لذا به مصرف کنندگان توصیه می شود از به کار بردن بلوکهای با طول کمتر خودداری نمایند.
مشخصات ظاهری:
بلوکها باید دارای ظاهر سالم و یکپارچه باشند. سطح بلوک باید نسبتا صاف باشد و بین دانه های پلی استایرن فاصله مشخص ظاهری وجود نداشته باشد. لازم است تا نام تولید کننده، کند سوز بودن محصول و چگالی متوسط آن بر روی تمام بلوکهای تولیدی کارخانه حک یا چاپ شود.
عایق داخل پانلها :
ین دو سطح مشبک فولادی ماده عایقی از جنس پلی استایرن کند سوز ( گرید F ) و یا عایق های شناخته شده دیگر با ضخامت های مناسب قرار دارد که کاربرد این عایقها در جلوگیری از تبادل حرارت و برودت و صدا به تناسب موقعیت ساختمان - عملکرد خوبی دارد و در آزمایشات انجام شده بر روی یک قطعه پانل که شرایط مناسب ساخت و نصب و بتن پاشی را گذرانیده باشد نشان داده است که دیورا 10 سانتی متری ( شبکه 5/7 با عایق 6 سانتی متری پلی استایرن و اندود سیمانی طرفین ) معادل 60 سانتی متر دیوار آجری خاصیت عایق بودن را دارا است.
3-کاربرد:
در ساختمان :
پانل را می توان جهت دیوارهای محیطی و جداکننده های داخلی ساختمانها به کار گرفت بیشترین کاربرد این محصول در ساختمان های مرتفع می باشد زیرا در طراحی و ساخت چنین ساختمانهایی کاهش منطقی وزن مصالح ( بارر مرده ) مد نظر است که با استفاده از این محصول دستیابی به این مهم مقدور می گردد زیرا وزن یک متر مربع دیوار اجری 221 سانتی متری با ملات ماسه سیمان و اندود طرفین بیش از 450 کیلوگرم می باشد در اندودهای ( از نوع سبک ) طرفین کمتر از 100 کیلوگرم وزن دارد و طبعا به کار گیری پانل کاهش بار مرده ساختمانهای بلند مرتبه را به طرز چشم گیری موجب می گردد با پانلها می توان ساختمانهای یک یا دو طبقه را بدون استفاده از اسکلت فلزی بنا کرد و به عنوان دیوارهای باربر تقسیم کننده و همین طور سقف از آن بهره گرفت. پانل به جهت خود ایستا بودن در اجرای دیوار بلند سالنهای سوله و سیلوها و آشیانه های هواپیما کاربرد موثر و مطمئن دارد.
در ویلا سازی:
پانل ها به جهت سبک بودن و حمل آسان آن در مناطق صعب العبور قطعه ای کاملا مفید جهت ویلاسازی و انبوه سازی می باشد. ایستایی و مقاومت بالای سیستم موجب می شود که ساختمان های یک تا دو طبقه را بدون استفاده از اسکلت فلزی بنا کرد و اجرای سقف مسطح و شیبدار و گنبدی و ... از قابلیتهای کم نظیر این قطعه مفید ساختمانی می باشد. دیوار و سقف عایقدار ویلاهای احداثی موجب صرفه جویی انرژی بوده و پایداری بنا در برابر زلزله فرایند ویژه سیستم است.
در صنعت نفت و پتروشیمی و آب و فاضلاب :
ایجاد حفاظ بتنی مسطح عایقدار بر روی جداره خارجی مخازن فلزی مواد نفتی و آمونیاک همچنین منابع فلزی و یا بتنی آب و فاضلاب نیز یکی دیگر از ویژگیهای منحصر به فرد پانل می باشد ساخت مخازن هوایی آب مصرفی شهرها و روستاها در نقاط گرمسیر و یا سردسیر کشور با پانلها موجب صرفه جویی در مصرف آب و انرژی خواهد بود.
در ساختمانهای بلند مرتبه :
استفاده از پانل ها در ساختمان های بلند مرتبه به عنوان دیوارهای محیطی و میانی به جهت سبک بودن نسبت به سایر مصالح و بار مرده ساختمان را به طور چشمگیری پایین آورده و در نتیجه فونداسیون و اسکلت با کاهش قابل توجهی رو به رو خواهد بود.سهولت بالا کشیدن قطعات در ارتفاع و دستیابی به فضای مفید بیشتر و حذف کنده کاری و تخریب تاسیساتی حذف گچ و خاک و عایق مناسب صوتی و حرارتی و برودتی، حذف نعل درگاه و سرعت در اجرا و در نهایت بازگشت سرمایه گذاری در کوتاهترین زمان از دیگر مزایای استفاده از سیستم ساختمانی پانل در بلند مرتبه سازی می باشد کاهش مصرف انرژی و پایداری اطمینان بخش ساختمان در برابر زلزله را نباید فراموش نمود.
در عایق بندی حرارتی و رطوبتی:
یکی دیگر از مشکلات اساسی که در اکثر سازه ها به چشم می خورد مشکل نم و رطوبت می باشد که در بعضی مواقع خسارات جبران ناپذیری را به سازه ها و ساختمان وارد می نماید و یکی از راهکارهای مقابله با آن عایقکاری رطوبتی می باشد.در ایران با توجه به اقلیم و آب و هوا و نیز وجود منابع عظیم نفتی متداولترین عایق رطوبتی قیر و گونی می باشد که با پیشرفت تکنولوژی این روش جای خود را به عایقهای پیش ساخته داده است. اما با پیشرفت علوم و نیز گرانی مواد نفتی و قیر در بعضی موارد عایقهای پیش ساخته نیز مقرون به صرفه نبوده و مهندسان را به آن داشت تا از مواد شیمیایی جهت عایق بندی سازه استفاده کنند که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر کیفیت و کارایی بتواند با سایر عایقها رقابت کند. بعد از تحقیقات متعدد مهندسان موفق شدند که با استفاده از رزینهای اکریلاتی و استایرنی که با آب حل می شود، عایق رطوبتی جدیدی بسازند که صورت یک لایه 1mm روی سطوح مورد نیاز اجرا می شود و انعطاف پذیرنیز می باشد.
درسوله و سیلو و سازه های بلند :
1-سرعت اجرای بالا
2- وزن کم دیوار ( ( 200kg/m^2و تاثیر ان در کاهش وزن اسکلت و کاهش مقاطع شناژ و فونداسیون .
3- کاهش ضخامت دیوار از45cm (اندود سیمان + 35cm دیوار )به 15cm .
4 - خاصیت جذب انرژی و نیرویی ارتعاش و ضربه ماشین آلات و جرثقیل های مورد استفاده در سالن .
5- ضریب هدایت حرارتی پائین و تاثیر آن بر کاهش پرت حرارتی .
6- شاخص کاهش موارد بالا نسبت به دیوارهای مشابه و کم نمودن آلودگی صوتی و جلوگیری از انتقال صوتی دستگاهها.
7- قابلیت اجرایی پانل برای دیوارهای بلند تا ارتفاع 9 متر و دهانه 6 متر بی نیاز مهاربندی جانبی و آهنکشی اضافی (ساپورت).
8-کمک به سازه ساختمان در جهت تحمل نیروی جانبی.
9-پایداری سیستم پوما در برابر طوفان و زلزله های مخرب.
10-امکان اجرای سقف کاذب سالنها با سیستم پانل در نتیجه باکس (box) شدن سالن به ویژه در کارخانه هایتولید مواد غذایی وبهداشتی و پزشکی .
4-ضوابط فنی:
ضوابط فنی پیشنهادی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن برای استفاده از بلوک سقفی پلی استایرین منبسط شده در ساختمان بلوک های پلی استایرین سقفی در صورتی عملکرد مناسب و قابل قبول خواهند داشت که مواردی از قبیل ایمنی در برابر آتش، رواداری های ابعادی، مقاومت مصالح (که می تواند با دانسیته مصالح ارتباط داشته باشد ) و شکل هندسی مناسبی در آن رعایت شده باشد.
1 - 1 - الزامات ایمنی در برابر آتشاستفاده از انواع معمولی ( قابل اشتعال ) بلوک پلی استایرین منبسط شده ممنوع بوده و تنها استفاده از انواع کند سوز شده ( fire retarded ) مجامی باشد. با توجه به نتایج آزمایشهای انجام شده، اتصال مستقیم اندود به بلوک با هر شکل هندسی ( اعم از معمولی یا دارای انواع شیار ) به هیچ وجه مجاز نبوده و ضرورتا باید از اتصالات مکانیکی مهار شده به تیرها و تیرچه ها ( نظیر سیستم رابیتس ) استفاده شود.در صورت وجود هر گونه دیوار مقاوم حریق در ساختمان ( مانند دیوار بین آپارتمانها در مجموعه های مسکونی )، این دیوارها باید از لایه بلوکهای پلی استایرن عبور کرده و تا زیر سقف سازه ای ( یعنی زیر تیرچه یا بتن ) امتداد داشته باشند یا به طور مناسب از مصالح حریق بند استفاده شود،به گونه ای که بلوک های پلی استایرن در این قسمت بین دو فضای مجاور پیوستگی نداشته باشند و از گسترش حریق احتمالی بین دو فضایی که به وسیله دیوار مقاوم حریق جدا شده اند، جلوگیری گردد.انبار کردن بلوکها در کارگاه ساختمانی: توصیه می شود که بلوکهای پلی استایرن منبسط شده در محل کارگاه ساختمانی به دور از هر گونه مواد قابل اشتعال (نظیر رنگها، حلالها یا زباله های قابل اشتعال ) نگهداری شوند.محل نگهداری باید به گونه ای باشد که از احتمال ریزش یا تماس براده های داغ یا جرقه های ناشی از جوشکاری یا هر گونه شیء داغ دیگر با بلوکها در کارگاه ساختمانی پیشگیری شود. توصیه می شود که محل انبار اصلی بلوکها حتی الامکان به دور از محل عملیات ساختمانی باشد تا از سرایت هر گونه شعله یا حریق احتمالی به محل انبار اصلی جلوگیری شود.
5-نحوه اجرا:
الف-1- بافت شبکه های فلزی با استفاده از مفتولهای مقاوم با ضخامتهای 5/2، 3و4 میلیمتر در طول 3وعرض 1 متر با چشمه های پنج سانتی متر.(ضخامت و اندازه ها در صورت نیاز قابل تغییر میباشد.)
الف-2- تولید و برش فوم از جنس پلی استایرن در ضخامتهای مورد نیاز وابعاد شبکه های فلزی بافته شده .
الف-3- قرار دادن قطعات فوم ها بین شبکه های بافته شده و اتصال آنها به یکدیگر با استفاده از مفتولهای اشاره شده بصورت شبکه های فضایی و با فواصل ،5/7،10 ودر صورت لزوم اندازه های مورد نیاز توسط ماشین آلات مربوطه.قطعات پانل ها با قرار گرفتن در کنارهم مطابق نقشه ها و اندازه های مورد نظر توسط شبکه های اتصال ساده، گونیا و u شکل و متناسب با محل مصرف با استفاده از بست های مخصوص که برای این کار طراحی شده یا سیم نرم آرماتور بندی به یکدیگر بسته میشوند.در محل بازشوها (دربها و پنجره ها )بمنظور تقویت و حفظ یکپارچگی دیوار،اطراف آنها با شبکه اتصال ساده بصورت قاب دور پنجره و درب ، روی پانل بسته میشود.لوله کشی های آب و برق پس از نصب پانل با استفاده ازفضای بین فوم وشبکه فلزی انجام شده و در مواردی که قطر لوله ها بیشتر از فاصله موجود باشد و ضرورتاً مفتول شبکه فلزی در طول مسیر لوله ها قطع می گردند، پس از اجرای لوله ها بایستی روی آنها با شبکه های اتصال ساده پوشانده شود.
ب- بتن پاشی روی پانل ها : پس از اتمام مرحله نصب پانل ها ، چهار چوب درب ها ، قاب و پنجره ها ، لوله کشی آب و برق انجام کنترل نهایی و اطمینان از صحت وتکمیل کلیه مراحل نصب ، عملیات بتن پاشی روی پانل ها با استفاده از پمپ های بتن پاش یا دستگاه شات کریت و در صورت عدم وجودآن بصورت دستی و با روش سنتی در سه مرحله انجام میگردد. درصورتیکه نمای داخلی یا خارجی این دیوارها نصب سنگ ، آجرنما، کاشی ، سرامیک و... مدنظر بوده و اجرای آن با دوغاب ریزی پشت کار همراه باشد ، بایستی پس از اولین مرحله بتن پاشی و قبل از اینکه مفتولهای شبکه فلزی پانل ها کاملا در داخل بتن قرارگیرند نماسازی با مصالح موردنظر با روشهای خاص خود صورت گیرد پس از نصب سنگ ،کاشی و سرامیک و اتمام سیمان کاری آستر سایر قسمتها که بایستی حداقل 5/2 سانتی متر روی شبکه های فلزی پانل ها را پوشش نماید، نازک کاری با استفاده از گچ ،سیمان تخته ماله ای و ... با حداقل ضخامت روی سطوح آماده شده امکان پذیر میباشد.
6-مزایا:
1-سبکی دیوارهای ساخته شده از پانل در مقایسه با دیگر مصالح
2- سرعت حمل ونقل و سهولت بالا کشیدن پانلها در ارتفاع
3- مقاومت زیاد در برابر نیروهای برشی ناشی از زلزله .
4- عایق در برابر حرارت و برودت و رطوبت و صدا.
5- مقاوم در برابر آتش سوزی بعلت وجود قشرهای بتنی طرفین پانل.
6- نفوذ ناپذیری ساختمان دربرابر حشرات.
7- امکان حمل و بکارگیری پانل در مناطق صعب العبور جهت احداث ساختمان بدون نیاز به کارگردان متخصص.
8- دستیابی به فضای مفید بیشتر بعلت ضخامت ناچیز دیوارهای پانل .
9- آزادی عمل در اجرای طرحهای متنوع و بعلت انعطاف پذیری قطعات پیش ساخته پانل .
10- صرفه جویی در هزینه پی سازی و اسکلت ساختمان های بلند مرتبه بدلیل وزن اندک سقف و دیوار پانل .
11- صرفه جویی در هزینه تهویه مطبوع ساختمان در تابستان و یا زمستان بدلیل جلوگیری از تبادل حرارت و یا برودت و در نتیجه صرف انرژی کمتر اعم از مواد سوختنی و یا برق .
12- افزایش عمر مفید ساختمان و دستگاههای تاسیساتی آن .
13- عدم نفوذ نسبی آلودگی صوتی و ایجاد آلودگی صوتی و ایجاد آرامش برای ساکنین ساختمان در شهرهای بزرگ.
14- بازگشت سرمایه گذاری در امور ساختمان سازی در کوتاهترین زمان.
15- عبور دادن لوله های آب و فاضلاب و برق و تلفن به سادگی از زیر شبکه پانل و نصب چهار چوب درها و کلاف فلزی پنجره ها قبل از بتن پاشی و کلا اجرای تاسیسات ساختمان با کمترین هزینه .
16- عدم نیاز به کنده کاری و تخریب تاسیساتی دیوارها و سقف در نتیجه عدم انباشت نخاله که صرفه جویی در هزینه و وقت را بدنبال دارد.
17- پس از بتن پاشی طرفین پانلها با ضخامت حداقل 4 سانتی متر سیستم بی نیاز از گچ و خاک بوده که با اجرای چند میلیمتر پلاستر گچ سفید کاری دیوارها و سقف آماده برای نقاشی خواهد بود.
18- حذف نعل درگاه در سیستم پیشرفته پانل .
19- حمل و نقل پانلها با هزینه کم صورت میگیرد بطور مثال یکدستگاه تریلر قادر است بیش از 10000 متر مربع پانل تیپ 1 دیواری پوما را حمل نماید.
20- استفاده از دیوارو سقف پانل در ساختمان سازی بهره وری مناسب آهن آلات مصرفی را موجب می گردد .به طورمثال با صرف 17 کیلو گرم فولاد در هر متر مربع ساختمان بصورت مفتول و میلگرد میتوان یک واحد مسکونی یک طبقه را بنا کرد .
21- عایق پلی استایرن که در تولید پانلها بکار میرود از نوع کند سوز (گرید f) می باشد که پس از نصب و سیمکاری طرفین پانل با ضخامت 5 سانتیمتر دیوار تا 2 ساعت در مقابل آتش سوزی مقاوم خواهد بود.
7-معایب:
اسفنج پلی استایرن دارای نقاط ضعفی نیز می باشد ،از جمله می توان شکست مکانیکی ترد ،ضعف ان در برابرحلال ها ،برخی چسب ها و رنگ ها ،ضعف در برابر سوخت ها ،دوام پایین در برابر شرایط محیطی خارجی و مهم تر از همه رفتار خطرناک ان دربرابر اتش را نام برد . لذا استفاده از این محصول باید تحت ضوابط و ویژگی هایفنی مناسب صورت گرفته و ازتبدیل ان ها به یک عامل خطرناک درساختمان جلوگیری کرد.
نحوه جلوگیری از آلودگی هوا از آلاینده های سوخت های فسیلی
مقدمه :
تاثیر سوخت های فسیلی بر آلودگی هوا
یکی از مولفه های خیلی مهم محیط زیست، آلودگی هواست. بحث سوراخ شدن لایه ازن، دغدغه ای جدی است و آن بی هیچ تردیدی رابطه مستقیمی با استفاده بی رویه از سوخت های فسیلی دارد. گسترش صنعت جدید موجب شده تا بشر متوجه انرژی ارزان حاصل از سوخت نفت و مشتقات آن شود.
گرایش به سوی تولید وسایل نقلیه کم مصرف گرچه ظاهر متناسبی با استدلات زیست محیطی دارد، اما به واقع می توان اهداف سودجویانه و زیرکانه صاحبان صنایع را در لابه لای آنها جست. تولید روزافزون و جایگزینی وسایل نقلیه کم مصرف به جای وسایل نقلیه پرمصرف شاید بهانه جالبی برای تولید بیشتر و سود بیشتر باشد، به هرحال هیچ دلیلی برای اقدامات موثر جهت کاهش آلودگی هوا در دست نیست. گرچه پیشنهادها و راهکارهای مختلف برای این مساله ارائه شده است، اما هیچ یک به اندازه افزایش بهای نفت نمی تواند استراتژیک و اساسی باشد. به نظر می رسد در پی افزایش بهای نفت بحث اصلی کشورهای صنعتی، ایجاد فشار بر کشورهای تولیدکننده نفت جهت افزایش تولید و کاهش قیمت این کالای پراهمیت برای بقای حیات انسانی است. این مساله تا آنجا برای کشورهای صنعتی اهمیت دارد که حتی حاضر هستند برای تسلط بر چاه های نفت حاکمیت سیاسی این کشورها (تولیدکننده نفت) را نادیده گرفته و به بهانه های مختلف وارد فاز اقدامات نظامی علیه این کشورها شوند.
در حالی که افزایش بهای نفت - کالایی که ذخایر آن رو به کاهش است - نه تنها با مکانیسم قیمت ها یا بازار آزاد تطابق دارد، بلکه راه حل اساسی برای استفاده بهینه و جلوگیری از مصرف بی رویه نفت بوده و دغدغه های جدی طرفداران محیط زیست را نیز پاسخ می دهد.
متاسفانه در سایه انفعال کشورهای تولیدکننده نفت در قبال افزایش بهای نفت، توجهی به این مساله نمی شود که بهترین راهکار برای جلوگیری از تخریب محیط زیست و یکی از موثرترین و کاراترین مولفه ها برای این منظور افزایش بهای نفت است. اکنون زمان آن فرارسیده است که اوپک و سایر کشورهای تولیدکننده نفت حتی اگر به بهانه افزایش سود قلمداد شود، با حمایت از تشکل های طرفدار محیط زیست و پوشش دادن به فعالیت آنها خواستار همراهی و هم رایی آنها در افزایش بهای نفت شده و نگرش سنتی به نفت به عنوان جریان مواد اولیه به کشورهای صنعتی را اصلاح نموده و با ترویج این نگرش که نفت امروزه با توجه به کاهش ذخایر آن به عنوان کالای باارزش برای تامین انرژی برای بقای نوع انسان یک نگرش جهانی و انسانی است، پس برای حفظ آن باید جهانی اندیشید و لازمه آن هم افزایش بهای این کالای باارزش است.
پیشنهاد های ارائه شده جهت جلوگیری از آلودگی هوا
فصل اول - کلیات
ماده 1 - جهت تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور پاکسازی و حفاظت هوا از آلودگی ها کلیه دستگاه ها و موسسات و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و سیاست های مقرر در این قانون را رعایت نمایند.
ماده 2 - اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم نماید ممنوع است . منظور از آلودگی هوا عبارتست از وجود و پخش یک یا چند آلوده کننده اعم از جامد، مایع ، گاز، تشعشع پرتوزا و غیر پرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را به طوری که زیان آور برای انسان و یا سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد.
ماده 3 - منابع آلوده کننده هوا که تحت مقررات این قانون قرار دارند به سه دسته زیر طبقه بندی می شوند.
الف - وسائل نقلیه موتوری
ب - کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها
ج - منابع تجاری و خانگی و منابع متفرقه
فصل دوم - وسائل نقلیه موتوری
ماده 4 - استفاده از وسایل نقلیه موتوری که بیش از حد مجاز مقرر دود و آلوده کننده های دیگر وارد هوای آزاد نمایند ممنوع است حد مجاز خروجی وسایل نقلیه موتوری توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت صنایع تعیین و به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست می رسد.
ماده 5 - هر وسیله نقلیه موتوری که به کار گرفته می شود باید دارای گواهینامه مخصوصی مبنی بر رعایت حد مجاز خروجی آلوده کننده های هوا باشد.
دارندگان وسایل نقلیه موتوری مکلفند همه ساله وسایل نقلیه خود را در مراکز مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست که توسط شهرداریها ایجاد می گردد تحت آزمایش و معاینه قرار داده و گواهینامه مبنی بر رعایت حد مجاز آلودگی را دریافت نمایند. در غیر این صورت از تردد وسایل نقلیه فاقد گواهینامه مذکور به ترتیبی که در آیین نامه اجرایی این قانون تعیین می شود جلوگیری خواهد شد.
تبصره 1 - هزینه انجام آزمایش و معاینه وسایل نقلیه موتوری از دارندگان وسایل نقلیه مذکور طبق تعرفه ای که توسط وزارت کشور و سازمان
حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران می رسد اخذ خواهد شد.
تبصره 2 - تاریخ شروع اجرای این ماده و تبصره های آن حداکثر یک سال پس از تصویب این قانون تعیین می شود و سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری و سایر دستگاه های ذیربط موظفند ظرف مدت مذکور امکانات لازم جهت اجرای این ماده را فراهم کنند.
ماده 6 - شهرداری ها، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ، وزارتخانه ها و سازمان های ذیربط موظفند نحوه تردد وسایل نقلیه موتوری و سیستم حمل و نقل شهری را به صورتی طراحی و سامان دهند که ضمن کاهش آلودگی هوا جوابگوی سفرهای روزانه شهری باشد.
تبصره - آیین نامه اجرائی این ماده که در برگیرنده ساعات و محدوده مجاز تردد شهری ، پیش بینی استفاده مطلوب و بیشتر از وسایل نقلیه عمومی و امثال آن می باشد توسط وزارت کشور (شهرداریها) و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و در صورت لزوم با همکاری سازمان های ذیربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 7 - در مواقع اضطراری که به علت کیفیت خاص جوی ، آلودگی هوای شهرها به حدی برسد که به تشخیص وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی سلامت انسان و محیط زیست را شدیدا به مخاطره بیاندازد، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت کشور (شهرداریها و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران)
ممنوعیت ها یا محدودیت های موقت زمانی ، مکانی و نوعی را برای منابع آلوده کننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب را از طریق رسانه های همگانی به اطلاع عموم خواهد رسانید.
با برطرف شدن وضعیت اضطراری و کاهش آلودگی هوا، سازمان نسبت به رفع ممنوعیت و محدودیت برقرار شده اقدام و مراتب را به نحو مقتضی به اطلاع عموم خواهد رسانید.
ماده 8 - ساخت و تولید و ورود وسایل نقلیه موتوری و همچنین موتور و سایر قطعات مرتبط با احتراق وسایل نقلیه از قبیل کاربراتور و فیلتر
مستلزم رعایت استانداردهای حفاظت محیط زیست می باشد.
ماده 9 - وزارت صنایع موظف است سیاست ها و برنامه های تولیدی واحدها و شرکت های تابعه تولید وسایل نقلیه موتوری خود را به نحوی تنظیم نماید که اولا" تولید وسایل نقلیه با موتورها و قطعات غیر استاندارد صورت نپذیرد ثانیا در برنامه ریزی ساخت خودرو برنامه تولید وسایل نقلیه و حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار دهد ثالثا طراحی و ساخت اتومبیل ها به نحوی صورت گیرد که حتی المقدور امکان استفاده از گاز هم وجود داشته باشد.
ماده 10 - شماره گذاری هر نوع وسیله نقلیه موتوری مستلزم رعایت استانداردهای موضوع ماده 8 این قانون می باشد.
ماده 11 - استانداردهای موضوع مواد 8 و 9 این قانون توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت صنایع ، وزارت نفت و موسسات تحقیقاتی ذیصلاح تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
فصل سوم - کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها
ماده 12 - احداث کارخانجات و کارگاه های جدید و توسعه و تغییر محل و یا خط تولید کارخانجات و کارگاه های موجود مستلزم رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.
ماده 13 - وزارتخانه های صنایع ، معادن و فلزات ، کشاورزی و جهاد سازندگی هنگام صدور جواز تاسیس رونوشتی از جواز تاسیس مربوط را به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال خواهند نمود.
دارندگان جواز تاسیس مذکور مکلفند محل استقرار واحدهای صنعتی و یا تولیدی خود را طبق ضوابط استقرار موضوع ماده 12 این قانون تعیین نمایند.
صدور پروانه بهره برداری موکول به تایید محل استقرار با رعایت ضوابط موضوع ماده 12 فوق بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.
تبصره 1 - احداث نیروگاه ها، پالایشگاه ها، کارخانجات پتروشیمی ، کارخانجات صنایع نظامی ، فرودگاه ها و ترمینال های بارگیری موکول به رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط زیست از لحاظ محل استقرار می باشد.
تبصره 2 - ضوابط و معیارهای موضوع مواد 12 و 13 توسط سازمان با مشارکت وزارتخانه های مذکور در این ماده تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
تبصره 3 - سازمان حفاظت محیط زیست موظف است ضوابط و معیارهای زیست محیطی لازم را از طریق وزارتخانه های ذیربط به دارندگان جواز تاسیس اعلان نماید.
ماده 14 - فعالیت کارخانجات و کارگاه های جدیدی که ضوابط و معیارهای موضوع ماده 12 را رعایت ننمایند و همچنین فعالیت و بهره برداری از کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه هائی که بیش از حد مجاز موجبات آلودگی هوا را فراهم آورند، ممنوع است .
ماده 15 - سازمان حفاظت محیط زیست کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه هائی که آلودگی آنها بیش از حد مجاز استانداردهای محیط زیست باشد را مشخص نموده و مراتب را با تعیین نوع و میزان آلودگی به صاحبان و یا مسئولان کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها ابلاغ خواهد کرد تا در مهلت معینی که توسط سازمان با همکاری و مشارکت دستگاه های ذیربط تعیین می شود نسبت به رفع آلودگی یا تعطیل کار و فعالیت خود تا رفع آلودگی اقدام نمایند.
تبصره 1 - در صورتی که صاحب یا مسئول کارخانه و کارگاهی که موجبات آلودگی هوا را فراهم می نماید با دلایل قابل قبول سازمان اثبات نماید که ظرف مهلت تعیین شده رفع آلودگی عملی نمی باشد سازمان می تواند برای یکبار مهلت اضافی مناسب و در مورد این گونه کارخانجات و کارگاه ها قائل شود.
تبصره 2 - سازمان حفاظت محیط زیست موظف است استانداردهای هوای پاک و استانداردهای آلوده کننده های حاصل از کارخانجات و کارگاه ها که بهر طریق وارد هوای آزاد می گردند را برای هر منطقه و با توجه به کیفیت هوا و مناسبات زیست محیطی آن مناطق تهیه نموده و در اختیار متقاضیان و صاحبان کارخانجات و کارگاه ها قرار دهد.
حد مجاز (استانداردهای محیط زیست ) این ماده توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 16 - در صورتی که صاحبان و مسئولان کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه های آلوده کننده ظرف مهلت تعیین شده مبادرت به رفع آلودگی یا ممانعت از کار و فعالیت کارخانه و کارگاه مربوط ننمایند، در پایان مهلت مقرر به درخواست سازمان حفاظت محیط زیست و دستور مرجع قضائی ذیربط محل که بلافاصله توسط مامورین انتظامی به مورد اجرا گذاشته می شود از کار و فعالیت کارخانجات و کارگاه های آلوده کننده جلوگیری به عمل خواهد آمد.
ادامه کار یا فعالیت کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه های مزبور منوط به صدور اجازه سازمان حفاظت محیط زیست و یا رای دادگاه صلاحیتدار خواهد بود.
تبصره - در صورتی که صاحبان و مسئولان کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه های آلوده کننده پس از ابلاغ سازمان حفاظت محیط زیست از فعالیت و ادامه کار کارخانجات و کارگاه های مربوط ممانعت به عمل نیاورده و یا پس از تعطیل کارخانجات و کارگاه های مذکور راسا و بدون کسب اجازه از سازمان یا بدون صدور رای دادگاه صالحه ، مبادرت به بازگشائی و ادامه فعالیت آن ها بنمایند بر حسب مورد به مجازات های مقرر در این قانون و سایر مقررات مربوط به عدم رعایت دستورات مراجع قانونی و قضائی محکوم خواهند شد و چنانچه مدیران و مسئولان مذکور اداره و تصدی کارخانجات و کارگاه های دولتی یا وابسته به دولت را برعهده داشته باشند موضوع در هیات های رسیدگی به تخلفات
اداری وزارتخانه یا دستگاه متبوع مدیر یا مسئولان نیز مطرح و حکم مقتضی صادر خواهد گردید.
ماده 17 - در مواقع اضطراری و یا شرایط جوی نامناسب ، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست می تواند کارخانجات و کارگاه هائی را که فعالیت آن ها خطرات فوری در برداشته باشد با اخطار سریع خواستار توقف فعالیت آن ها گردد و در صورت استنکاف به حکم رئیس دادگاه محل تا رفع موجبات خطر تعطیل نماید.
ماده 18 - در مواردی که کاهش یا از بین بردن آلودگی ناشی از فعالیت کارخانجات و یا کارگاه ها از طریق دیگر بجز انتقال یک یا برخی از آن ها به نقاط مناسب امکان پذیر نبوده و یا فعالیت کارخانجات و کارگاه های مذکور در مناطق مسکونی سلامت ساکنان آن مناطق را به خطر بیاندازد سازمان حفظت محیط زیست با همکاری وزارتخانه ها و دیگر دستگاه های دولتی ذیربط طرح انتقال کارخانجات و کارگاه های مذکور را به نقاط مناسب (ترجیحا شهرک ها و قطب های صنعتی ) تهیه و به هیات وزیران ارائه می نماید. دولت در صورت صلاحدید و موافقت حسب مورد اقدام خواهد نمود.
ماده 19 - قطب ها و شهرک ها و مجتمع های صنعتی و نیروگاه ها و واحدهای تولیدی مکلفند حداقل 10 درصد از فضای شهرک ها و یا مجموعه فضای تخصیص داده شده جهت احداث واحدهای تولیدی و خدماتی را به ایجاد فضای سبز و مشجر و کشت درختان مناسب منطقه اختصاص دهند.
بهره برداری از واحدهای صنعتی و تولیدی مذکور منوط به رعایت این ماده و ایجاد فضای سبز مناسب می باشد. وزارتخانه های صنعتی موظف به نظارت بر حسن اجرای این ماده می باشند.
ماده 20 - کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها و کوره های آجرپزی و آهک پزی موظف به استفاده از سوخت و سیستم های احتراقی مناسب قابل دسترسی به نحوی که موجبات کاهش آلودگی هوا را فراهم نماید، هستند.
تبصره - وزارت نفت موظف است در برنامه ریزی گازرسانی و سوخت رسانی خود تامین سوخت مناطق صنعتی و مراکز استقرار کارخانجات و کارگاه ها و کوره های آجرپزی مجاور شهرهای بزرگ را در اولویت قرار دهد.
ماده 21 - آیین نامه اجرائی این فصل و همچنین ضوابط مربوط به محدودیت استقرار صنایع در مجاورت شهرها توسط سازمان حفاظت محیط زیست با مشارکت وزارتخانه های ذیربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
فصل چهارم - منابع تجاری ، خانگی و منابع متفرقه
ماده 22 - پخش و انتشار هر نوع مواد آلوده کننده هوا بیش از حد مجاز از منابع تجاری ، خانگی و متفرقه در هوای آزاد ممنوع است
منابع تجاری ، خانگی و متفرقه از جهت نوع و میزان آلودگی توسط سازمان حفاظت محیط زیست مشخص و طبقه بندی شده و حد مجاز موضوع این ماده توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 23 - کلیه منابع آلوده کننده از قبیل حمام ها، نانوائی ها، هتل ها، و رستوران ها و غیر مکلفند ضمن اتخاذ تدابیر لازم جهت جلوگیری از انتشار دود و دوده و سایر موارد آلوده کننده در هوای آزاد، از سوخت مناسب ترجیحا گاز شهری که موجب کاهش آلودگی هوا می شود استفاده نمایند.
وزارت نفت موظف است در برنامه سوخت رسانی شهرهای بزرگ ، تامین سوخت مناسب و گازرسانی منابع تجاری و واحدهای خدمات عمومی را در اولویت قرار دهد.
ماده 24 - سوزاندن و انباشتن زباله های شهری و خانگی و هر گونه نخاله در معابر عمومی و فضای باز ممنوع می باشد.
ماده 25 - وزارتین مسکن و شهرسازی و کشور موظفند هنگام تهیه طرح های هادی و جامع و بهسازی شهرها به نحوی برنامه ریزی نمایند که فصل جداگانه ای از مطالعات طرح را به بررسی مسائل زیست محیطی اختصاص دهند به گونه ای که طراحی شهرها و شهرک ها و مجتمع های مسکونی از نظر فضای سبز و باز، همجواری کاربری ها، شبکه معابر و حمل و نقل ، ضوابط تراکم ساختمانی و غیره با معیارهای زیست محیطی مورد تایید سازمان متناسب باشد.
تبصره - نقشه های شهرها، شهرک های مسکونی ، قطب ها و شهرک ها و مجتمع های صنعتی ، اداری ، کشاورزی و غیره موکول به رعایت ضوابط و مقررات حفاظت محیط زیست می باشد.
ماده 26 - آیین نامه اجرائی موضوع ماده 25 این قانون مشترکا توسط وزارت مسکن و شهرساز، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 27 - ایجاد هر گونه آلودگی صوتی بیش از حد مجاز ممنوع می باشد. آیین نامه جلوگیری از آلودگی صوتی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
فصل پنجم - مجازات ها
ماده 28 - افرادی که با وسایل نقلیه موتوری آلوده کننده غیر مجاز تردد می نمایند و همچنین کسانی که محدودیت ها و ممنوعیت های موضوع ماده 7 این قانون را رعایت ننمایند به حکم دادگاه صالح به جزای نقدی از پنج هزار ریال تا یکصد هزار ریال بنا بر تعداد سیلندر حجم موتور میزان آلودگی و دفعات تکرار جرم محکوم خواهند شد ضمنا از تردد وسایل نقلیه آلوده کننده مذکور تا رفع موجبات آلودگی جلوگیری به عمل خواهد آمد.
ماده 29 - صاحبان و مسئولین کارخانجات و کارگاه های آلوده کننده که برخلاف مواد 14 و 16 و 17 این قانون عمل نمایند برای بار اول به جزای نقدی از پانصد هزار ریال تا یک میلیون ریال و در صورت تکرار به حبس تعزیری از دو ماه تا شش ماه و جزای نقدی از هفتصد هزار ریال تا دو میلیون ریال محکوم می شوند.
تبصره 1 - صاحبان و مسئولان این گونه کارخانجات و کارگاه های آلوده کننده علاوه بر محکومیت مذکور مکلف به پرداخت ضرر و زیان وارده به محیط زیست و اشخاص حقیقی و حقوقی به حکم دادگاه صالحه می باشند.
تبصره 2 - در مورد جرائم مقرر در این قانون علاوه بر اشخاص حقیقی و حقوق سازمان حفاظت محیط زیست بر حسب مورد شاکی یا مدعی خصوصی در زمینه خسارات وارده به محیط زیست می باشد.
ماده 30 - کسانی که از انجام بازرسی ماموران سازمان حفاظت محیط زیست برای نمونه برداری و تعیین میزان آلودگی ناشی از فعالیت کارخانجات و کارگاه ها منابع تجاری بهداشتی و خدمات و اماکن عمومی ممانعت به عمل آورده و یا اسناد و مدارک و اطلاعات مورد نیاز سازمان را در اختیار ایشان نگذارند و یا اسناد و مدارک و اطلاعات خلاف واقع ارائه نمایند بر حسب مورد و اهمیت موضوع به جزای نقدی از پانصد هزار ریال تا پنج میلیون ریال و در صورت تکرار به حبس تعزیری از یک ماه تا 3 ماه و جزای نقدی مذکور محکوم خواهند شد.
تبصره - در صورتی که ماموران سازمان حفاظت محیط زیست در جرائم موضوع این ماده همکاری یا مشارکت داشته یا گزارش خلاف واقع ارائه نمایند علاوه بر محکومیت در هیات های رسیدگی به تخلفات اداری به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهند شد.
ماده 31 - صاحبان و مسئولان منابع تجاری و اماکن عمومی که برخلاف ماده 24 این قانون موجبات آلودگی هوا را فراهم نمایند پس از هر بار اخطار و پایان مهلت مقرر به جزای نقدی از یکصد هزار ریال تا پانصد هزار ریال و در صورت تکرار از سیصد هزار ریال تا دو میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
ماده 32 - مسئولین آلودگی حاصل از منابع متفرقه و منابع خانگی و همچنین عاملین آلودگی صوتی به جزای نقدی از سی هزار ریال تا سیصد هزار ریال و در صورت تکرار از یکصد هزار ریال تا یک میلیون ریال محکوم خواهند شد.
فصل ششم - مقررات مختلف
ماده 33 - سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست ، برنامه های مناسب جهت تنویر افکار عمومی ، آموزش و قوانین و مقررات مسائل حفاظت محیط زیست را تنظیم و به مورد اجرا بگذارد.
ماده 34 - درآمدهای حاصل از اجرای این قانون پس وصول بلافاصله به حساب خزانه واریز گردیده و معادل پنجاه درصد (50%) وجوه واریزی در هر سال و حداکثر تا سقف یک میلیارد ریال جهت اجرای این قانون به صورت ردیف جداگانه در لایحه بودجه هر سال منظور و در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست و معادل بیست درصد (20%) تا سقف چهارصد میلیون ریال در اختیار نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد.
ماده 35 - آیین نامه های اجرائی این قانون علاوه بر مواردی که در هر یک از مواد قانون نسبت به آن تعیین تکلیف شده است حداکثر ظرف سه ماه پس از تصویب این قانون توسط سازمان حفاظت محیط زیست و بر حسب مورد با مشارکت یا همکاری دستگاه های ذیربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده 36 - از تاریخ ابلاغ این قانون کلیه قوانین و مقررات مغایر با آن در زمینه جلوگیری از آلودگی هوا لغو می گردد.
فصل اول - کلیات
ماده 1- در این آئین نامه عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف - محدوده ممنوعه تردد: محدوده جغرافیائی داخل شهری است که عبور ومرور برای تمام یا برخی از وسایل نقلیه در آن ممنوع است
ب - ساعات ممنوع تردد: ساعاتی از شبانه روز است که عبورومرور تمام یا برخی از وسایل نقلیه در آن ساعات ممنوع است
ج - وسایل نقلیه عمومی : وسایل نقلیه ای که در مالکیت یا در اختیار یا نظارت مراجع دولتی یا عمومی بوده و در شبکه حمل و نقل عمومی شهری به کار گرفته می شود.
د- خودروهای آزاد: خودروهائی هستند که بدون نیاز به مجوز، مجاز به حرکت در محدوده می باشند و شامل خوروهای امداد(پلیس ، آتش نشانی ، آمبولانس و ... ) اتوبوسهای شرکت واحد اتوبوسرانی ، تاکسی های پلاک نارنجی و تاکسی های خطی فقط در مسیر تعیین شده می باشند.
ه - خوردوهای مجاز: خودروهائی هستند که در صورت داشتن مجوز، مجاز به حرکت در محدوده می باشند.
فصل دوم - نوحه اعمال محدودیت و صدور مجوز و چگونگی نظارت بر اجرای محدودیتها
ماده 2- شهرهای مشمول محدودیتی ممنوعیت تردد وسایل نقلیه موضوع این آئین نامه در نقاطی که بنا به اعلام سازمان حفاظت محیط زیست ، آلودگی هوا ناشی از تردد وسایل نقلیه موتوری بیش از حد مجاز و سهم وسایل نقلیه موتوری و تردد شهری در آلودگی هوای آنها بیش از سایر منابع آلوده کننده باشد، به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست یا شهرداری مربوط یا نیروی انتظامی وتصویب شورای هماهنگی ترافیک استان مربوط تعیین می شوند.
تبصره 1- وزیر کشور به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهوری برای تعیین ساعات و محدوده ممنوعه تردد و نیز وسایل نقلیه مجاز موضوع تبصره ماده (6) قانون جلوگیری از آلودگی هوا تعیین می شود
تبصره 2- هر گونه سیاستگذاری و اتخاذ تصمیم در خصوص تعیین محدوده ، ساعات ممنوعیت ، تعداد و نوع خودروهای آزاد و مجاز، اعتبار و نوع مجوز تردد بهای مجوزهای صادره و امثال آن در تهران بنا به پیشنهاد شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور و تصویب وزیر کشور ودر شهرهای دیگر به پیشنهاد شورای هماهنگی ترافیک استان و تصویب وزیر کشور، تعیین می گردد.
تبصره 3- اعمال هرگونه ممنوعیت و محدودیت تردد باید همزمان ب پیش بینی تسهیلات حمل ونقل عمومی لازم برای مردم آن محدوده باشد.
ماده 3- عبور و مرور وسایل نقلیه مجاز در محدوده و ساعات ممنوعه که مطابق تبصره های ماده (2) تعیین می شود منوط به اخذمجوز تردد از شهرداری مربوط است
ماده 4- در مواقع اضطرارری موضوع ماده (7) قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا - مصوب 1372- مجوزهای تردد صادر شده پس از اطلاع از طریق رسانه های همگانی به گونه ای که اعلام خواهد شد، به طورموقت از درجه اعتبار ساقط می شوند.
ماده 5- شهرداری های کشور مکلف هستند از طریق انتشار آگهی در رسانه های همگانی ، مردم را از محدوده ها و ساعات ممنوعه تردد آگاه نماینده و با نصب تابلوهای ویژه با هماهنگی اداره راهنمائی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در میان ورودی محدوده ممنوعه ، هشدارهای لازم را به عموم افراد بدهند.
ماده 6- نیروی انتظامی موظف است با نصب تابلو عبور ممنوع در مبادی ورودی به محدوده ممنوعه ، از تردد وسایل نقلیه فاقد مجوز موضوع ماده (3) این آئین نامه در ساعات و محدوده ممنوعه موردنظر جلوگیری کند و با متخلفین برابر مقررات مربوط رفتار نماید، همچنین موارد استثناء را بر روی تابلوهای نصب شده ، اعلام کند.
فصل سوم - ساماندهی حمل ونقل شهری
ماده 7- به منظور کاهش تعداد و طول سفرهای روزانه شهری ،کاهش مراجعات حضوری به دستگاه های اجرائی ، کاهش شلوغی و تراکم ترافیک و ترویج فرهنگ استفاده از وسایل حمل و نقل همگانی در شهرهای بزرگ کشور، شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور موظف است با همکاری سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور وسایر وزارتخانه ها و سازمانها به تناسب موضوع ، راهکارهای مناسب را در جهت غیرمتمرکز کردن خدمات اداری و بانکی در امور غیرستادی ، توزیع ساعات شروع و اتمام کار(مدارس ، ادارات ، بانکها،بازار و غیره )، تفویض اختیار امور قابل واگذاری به ادارات تابعه ، هدایت شهرداری ها به ایجاد مجتمع های خدمات محله ومناطق شهری و افزایش تعداد شعب ادارات و ارگانهای جاذب سفر به تناسب نیاز جمعیت شهرها نظایر آن را تدوین و تصویب نماید. همچنین به منظور کاهش آلودگی هوا ناشی از تردد وسایل نقلیه موتوری و تقلیل سفرهای غیر ضرور شهری با هماهنگی وزارت پست وتلگراف و تلفن ترتیبی اتخاذ کند تا کلیه دستگاههای دولتی و موسسات عمومی به ویژه ارائه دهندگان خدمات عمومی ، به طور سالانه درصدی از مراجعات حضوری ارباب رجوع خود را با استفاده از شبکه پست ، پست بانک ، مخابرات ، شبکه اطلاع رسانی الکترونیک و جایگزین اطلاع رسانی و به کارگیری شیوه مکاتبه به جای مراجعه ، پاسخگوئی کنند.
تبصره - میزان کاهش مراجعات و فهرست انواع خدمات قابل ارائه از راههای یاد شده ، در هر سال به پیشنهاد شورای عالی هماهنگی ترافیک و باهماهنگی دستگاه های ذیربط تهیه و به تصویب شورای عالی اداری می رسد.
ماده 8- به منظور افزایش ظرفیت ناوگان حمل و نقل داخل شهری ، دولت سالانه تسهیلات مناسب را در اختیار وزار کشور (شرکتها و سازمانهای اتوبوسرانی و حمل ونقل ریلی شهری ) قرار می دهد تا با استفاده از آن تسهیلات ، به ظرفیت موجود ناوگان اضافه شود. شهرداری های کشور مکلف هستند تا رسیدن به ظرفین مطلوب سالانه حداقل ده درصد(10%) به مجموع ظرفین ناوگان موجود اضافه نمایند
وزارت صنایع و معادن مکلف است به منظور پاسخگوئی به نیاز ناوگان حمل و نقل شهری ، افزایش ظرفیت تولیدات خود را در زمینه وسایل نقله عمومی در اولویت قرار دهد.
ماده 9- به منظوراعمال سیاستهای هماهنگ ، تعیین خط مشی لازم ، هدایت و نظارت بر تغییر سوخت خودروها از فرآورده های نفتی آلاینده به گاز طبیعی و دیگر سوختهای نوین ، شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور با همکاری ارگانهای مرتبط اقدامهای لازم را معمول خواهند نمود.
تبصره - در جلسات شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشورکه موضوع هدایت و نظارت بر تغییر سوخت خودروها از فرآورده های نفتی و آلاینده به گاز طبیعی و دیگر سوختهای نوین مطرح است از نماینده وزارت نفت با حق رای دعوت به عمل آید.
ماد10- به منظور کاهش آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگ ، دستگاه های اجرائی ، شهرداری ها، نیروی نظامی و انتظامی موظفند نسبت به تبدیل به گازسوز نمودن (گازطبیعی ) تدریجی وسایل نقلیه تحت اختیار خود، براساس زمانبندی مشخص اقدام نمایند. سازمان حفاظت محیط زیست کشور موظف است گزارش سالانه عملکرد دستگاهها را به دولت گزارش نماید. این اقدام در مورد نیروهای مسلح با هماهنگی و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح انجام می شود.
ماده 11- وزارت نفت مکلف است به منظور به حداقل رساندن آلودگی ناشی از سوختهای فسیلی نسبت به تولید و عرضه گازوئیل با استاندارد بین المللی به کمتر از 500 MPP (گوگرد)، در حد نیاز اقدام نماید.
تبصره - سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف است برای به اجرا درآمدن مفاد این ماده اعتبارات لازم را در بودجه سالانه کشور پیش بینی نماید.
ماده 12- سازمان صدا و سیما مکلف است با همکاری دستگاه های ذیربط، برنامه هائی را در راستای نمایاندن تغییر سوخت مصرفی وسایل نقلیه از نظر اقتصادی و زیست محیطی ، همچنین برنامه های آموزشی متضمن ملاحظات ایمنی مربوط به گازسوز شدن را از طریق صدا و سیما، به عموم مردم ارائه نماید.
ماده 13- موسسه تحقیقات و استاندارهای صنعتی ایران مکلف است بررسی های لازم در مورد تدوین استاندارهای ایمنی گازسوز کردن وسایل نقلیه را انجام و نتیجه جهت اجرا به مراجع ذیربط ارائه نماید. مراجع ذیربط در تولید و اصلاح سیستم سوخت وسایل نقلیه موظف به رعایت استاندارد مزبور می باشند.
ماده 14- از تاریخ لازم الاجراشدن این تصویبنامه ، صدور مجوز سرمایه گذاری جدید و با توسعه واحدهای تولیدی موتورهای دو زمانه ممنوع و وزارت صنایع و معادن موظف است تمامی تولیدکنندگان داخلی موتور سیکلت های یاد شده را مکلف نماید حداکثر تادوسال از زمان لازم الاجراشدن این آئین نامه ، تولید خود را با استاندارهای زیست محیطی تطبیق و نوع موتور چهارزمانه راجایگزین نمایند.
مقدمه :
اعتیاد یــک «بیمارى اجتماعی» است که عوارض جسمى و روانى دارد و تا زمانى که بـه علل گرایش «بیمار» توجه نشود، درمان جسمى و روانى فقط براى مدتى نتیجه بخش خواهد بود و فـــرد مـــعتاد دوباره گرفتار « مواد اعتیاد آور» می گردد.اعتیاد به موادمخدر یکى از مهمترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب رکود اجتماعى در زمینه هاى مختلف مى‌گـــــردد .
همچنین ویــرانگری هاى حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیارى از ارزش‌ها و هنجارهاى فرهنگى و اخلاقى شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را بطور جدى به مخاطره مى‌اندازد.پدیده شوم قاچاق موادمخدر بیش از آنکه فعالیتى سوداگرانه، تجارى و اقتصادى در عرصه مافیاى اقتصاد بین المللى باشد، ابزارى کارآمد، مؤثر و راهبردى در گسترش نظام سلطه صاحبان قدرت جهان بر کشورهاى توسعه نیافته است. تحلیلگران مسائل سیاسى و اجتماعى بر این باورند که در تهاجم و نفوذ فرهنگی، پدیده موادمخدر مهمترین عامل به تباهى کشیدن و انحطاط اخلاقى جوامع به شمار می رود. متاسفانه گسترش دامنه مصرف موادمخدر در جامعه امروزى به حدى است که حتى قشر متفکر و تحصیل کرده را نیز به سمت خود کشانده است. مبارزه با اعتیاد نیز قطعاً بیش از آنکه ماموریتى در راستاى وظایف مصرحه نیروى انتظامى باشد، اقدامى است استراتژیک در مقابله با ابزار نظام سلطه جهانى در انحطاط اخلاقى جوامع با اهداف خاص سیاسی.
اعتیاد بعنوان یک آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور کامل ریشه کن نخواهد شد، اما با تدبیر، اندیشه و تلاشى مخلصانه حداقل میتوان آنرا به کنترل در آورد. در این راستا تلاش ما بر این است تا با ارتقاء سطح آگاهى اقشار مختلف جامعه پیشگیرى از اعتیاد را بر درمان معتادین مقدم بداریم. به امید روزى که جامعه اى داشته باشیم که اگر هم در آن فرد معتادى وجود دارد، درصدد نجات خویشتن باشد.
مواد مخدر
انواع فرآورده هاى گیاهان خشخاش، شاهدانه، کوکا و ترکیبات شیمیایى مشابه که مصرف آنها موجب اعتیاد می گردد.
انواع مواد مخدر :
مواد سستى زا
موادى هستند که مصرف آن بر روى سلسله اعصاب مصرف کننده اثر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکرى و بدنى او را سست نماید.
این مواد به دو دسته تقسیم میشوند
- طبیعى ، مانند : استحصالات گیاه خشخاش، تریاک، شیره تریاک، مرفین
- مصنوعى ، مانند : هروئین، متادون، نرمتادون، پاپاورین، پتیدین، انواع و اقسام قرص هاى مسکن و آرام بخش
مواد توهم زا:
با مصرف این مواد فرد دچار اوهام حسى و بصرى می شود. این مواد را هالوسینوژن می گویند که شامل:
- طبیعى ، مانند : استحصالات گیاه شاهدانه،حشیش، بنگ، ماریجوانا، گراس، چرس؛ مسکالین، جو سیاه آفت زده، برخى از قارچهاى حاوى مواد توهم زا، دانه هاى نوعى نیلوفر وحشی
- مصنوعی ، مانند : ال.اس.دی(L.S.D) ، دی متیل تریپتامین (D.M.T) ، دی اتیل تریپتامین (D.E.T)
مواد توان افزا
مصرف آن بر روى سلسله اعصاب تأثیر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکرى و بدنى مصرف کننده بیشتر و باعث هیجان می شود. این مواد به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :
- طبیعی ، مانند : برگ کوکا، کوکائین، کراک، برگ و ساقه برخى درختان مثل خات و کراتم و ناس
- مصنوعی ، مانند : آمفتامین، متیل آمفتامین، ترکیبات آمفتامینها
مواد سستى زا
خشخاش
بوته اى است یکساله که در مناطق معتدل می روید. رشد سالانه این گیاه به ارتفاعى معادل ???-?? سانتیمتر می‌رسد. در اواسط بهار، بعد از این که گلهاى رنگارنگ ان کم کم شروع به ریختن می کند، از میان گلها کپسول ظاهر می شود که به آن گرز خشخاش می گویند. این گرزها در اواخر بهار و اوائل تابستان داراى پوست سبزى است که به زردى مى گراید. البته، قبل از این که میوه گیاه خشک و زرد شود به روش خاص مبادرت به تیغ زدن آن می نمایند. این کار به وسیله افرادى که تجربه خاصى در تیغ زدن دارند، انجام میشود. آنان در ساعات اولیه شب با تیغهاى مخصوص و با ایجاد چندین شیار افقى و یا عمودى و یا مورب بر روى گرزها مبادرت به تیغ زدن مینمایند. صبح روز بعد، شیره سفید رنگى از محل شکافهاى گرز به بیرون ترشح میکند و در مجاورت هوا به صمغ قهوهاى رنگ تبدیل گردیده در پیاله مخصوص جمع آورى و براى تریاک مالى آماده و به صورت لول روانه بازار قاچاق می شود
تریاک
تاریخچه :
قدیمى ترین و مشهورترین ماده مخدر است که از گیاه خشخاش به دست می آید. این گیاه حدود ???? ســــال قبل در منطقه مدیترانه کشت مى شده است. سابقه این گیاه را تا ???? سال قـــــــبــل هم ذکر می کنند. از آثارى که از سومریها باقـــى مانده اســــت، چــنین بــر می آید، آنها این ماده را استعمال می کرده اند و با آن گیاه شادى بخش می گفتند. در نوشته هاى هومر از تریاک نام برده شده است.
شکل ظاهرى
تریاک شیره منعقد شده تخمدان کال بوته خشخاش است که از نظر علمى به پاپاور معروف است. تریاک آماده مصرف، ماده اى است خمیرى به رنگ قهوهاى که بر حسب نوع و منطقه کشت خشخاش و آب و هواى منطقه پرورش از قهوهاى روشن تا تیره وجود دارد نامهاى دیگر آن افیون، اپیوم و تریاق می باشد.
الکالویید :
تریاک داراى ترکیبات بسیارى است که تاکنون ?? نوع موثر آن شناخته شده است. مهمترین آلکالوییدهاى تریاک عبارتند از مرفین، نارکوتین، پاپاورین، تبائین، کدئین و نارسئین.
نحوه مصرف
- تدخین به وسیله وافور و یا با وسیلى مانند آن مثل قلیان، قلقلی، سیخ و سنگ
- استفاده به صورت قرص
- حل کردن در آب یا چاى و نوشیدن آن
عوارض :
- مغز: وابستگى (اعتیاد)، بیخوابى هنگام شب، خواب الودگى در طى روز
- تغییرات شخصیتی:
?-کاهش علائق و انگیزهها
?-کاهش احساس مسئولیت
?-کاهش توجه به تحصیل، شغل و خانواده
?-افسردگى و بی قراری، پرخاشگری، اغماء به دنبال مصرف زیاد
- گوارش: تهوع و استفراغ، کاهش اسید معده و اختلال در هضم غذا، کاهش فعالیت روده ها و یبوست مزمن، بی اشتهایى و کاهش وزن، سوء تغذیه، خشکى دهان، اختلال در کبد
- پوست: خارش، تیره شدن رنگ پوست، تیرگى لبها، کهیر
- بیضه و تخمدان: کاهش توان و میل جنسی، بهم خوردن دوره هاى قاعدگى در زنان
- تضعیف دفاع بدن علیه بیماریها: بی حسى و عدم تعادل بدنی، عفونت ریه، یست تنفسى به دنبال مصرف زیاد، انقباض مردمک چشم
شیره تریاک:
پس از تیغ زدن گرز خشخاش، ماده اى شیرى رنگ از آن خارج می شود که به آن شیره تریاک گویند. این شیره در مجاورت هوا تیره شده به رنگ قهوه اى تبدیل می گردد.
مرفین :
مرفین از کلمه مورفئوس خداى رویایى یونان باستان مشتق شده است و یکى از اجزاى اصلى و اساسى تریاک است که به طور متوسط از هر ?? کیلوگرم تریاک یک کیلوگرم مرفین تهیه میشود. رنگ آن به صورت کرم روشن و گاهى اوقات به رنگ آرد نخودچى و مزه آن تلخ است. ذرات آن در زیر ذره بین شبیه کریستال هاى سوزنى است.
از نظر دارویی، ضد درد بوده، با اثرات رخوت زیى که بر روى مغز دارد، باعث کنترل دردهاى شدید می شود و به همین خاطر مصرف مجاز آن فقط در بیمارستانهاست.
هروئین :
هروئین از کلمه هیروس یا هیرو به معنى مرد قهرمان گرفته شده است. البته این کلمه به معنى زن قهرمان، زن برجسته، زنى که خدمات بزرگى به عالم بشریت کرده و زن ایده آل نیز اطلاق میشود. هروئین یکى از ترکیبات مرفین مى باشد که با عمل استیلاسیون بدست مى آید.ا ین ماده به رنگ سفید میل به کرم داراى طعمى تلخ و بى بو است که پس از مدتى نگهدارى بوى ترشى و سرکه می دهد.
نحوه پیدیش :
هروئین، قویترین و مخربترین ماده مخدر دنیا به شمار مى اید که در سال???? توسط یک دانشمند انگلیسى ساخته شد و تحقیقات بیشتر را درباره این ماده دانشمندان آلمان در سال ???? تکمیل نموده و آن را به عنوان دارو معرفى نمودند. در ایران اولین لابراتور هروئین سازى در سال ???? توسط فردى به نام دکتر مصطفوى ایجاد گردید. وى نحوه ساخت و استخراج هروئین از تریاک را به عده اى آموخت که باعث به وجود آمدن لابراتوارهاى بیشترى در سطح کشور گردید.
نحوه استعمال
هروئین از طریق کشیدن از راه مجارى تنفسی، تزریق داخل رگها و تزریق زیر جلدى استعمال میشود. مصرف هروئین از طریق مجارى تنفسی(دهان) با زرورق به این صورت است که لبه زرورق سیگار یا هر نوع زرورق دیگر را به طرفى که از جنس کاغذ است تا می کنند و با آن یک لوله میسازند، سپس هروئین را که معمولا حدود ? سانتى است روى سطح زرورق دیگرى می ریزند و یک تکه مقواى بریده و نازک را به صورت چوب کبریت درآورده پس از آتش زدن زرورق گرفته سپس دود حاصله را از دهان استنشاق می کنند.
در استعمال تزریقی، ابتدا معتادان از رگهایى که جلوى ساعد دستها نمایان است استفاده کرده، پس از آن که مدت طولانى از تزریق نقاط مختلف دستها گذشت و دیگر این نقاط جوابگو نبود ، به ترتیب نوبت به پشت دست، ساق پا، گردن و در نهایت به بیضه ها می‌رسد. تزریق در بیضه ها آخرین مرحله این گونه معتادان است.
عوارض :
- مغز : وابستگی، افسردگی
- تغییرات شخصى :
?-کاهش علائق و انگیزه ها
?-کاهش احساس مسؤلیت
?-کاهش توجه به تحصیل ، شغل و خانواده
- بیخوابى هنگام شب، خواب آلودگى در طى روز، پرخاشگری، آبسه چرکى مغز، عفونت مغز، بیماریهاى مختلف ناشى از مرگ بخشى از سلولهاى مغزى و نخاع به دنبال مصرف زیاد
- گوارش : تهوع و استفراغ، کاهش اسید معده و اختلال در هضم غذا بى اشتهایى و کاهش وزن
- کلیه : ناتوانى در تخلیه ادرار، نارسایی، عفونت کلیه
- پوست : خارش، تیره شدن رنگ پوست، تیرگى لبها، کهیر، عفونت پوست
- ریه : انسداد ناگهانى رگهاى تغذیه کننده ریه، عفونت ریه، ایست تنفسى به دنبال مصرف زیاد
- قلب : نارسایى قلب، بهم خوردن نظم ضربان قلب، عفونت کلیه داخلى و دریچه هاى قلب
- عروق و خون : سخت شدن دیواره عروق، التهاب عروق، عفونت عروق
- کبد : اشکال در کار کبد، عفونت و التهاب کبد، بیمارى مزمن کبدى
متادون :
یک ماده مخدر مصنوعى است که در جنگ جهانى دوم به علت کمبود مرفین براى تسکین مجروحین به وسیله آلمانى ها ساخته شد. در حقیقت متادون یک داروى برطرف کننده درد است که براى تسکین سرفه هم از آن استفاده میکنند. گرچه متادون خود یک ماده اعتیادآورنده قوى است ولى به عنوان یک داروى پزشکى براى ترک و معالجه معتادان به تریاک، هروئین و مرفین از آن استفاده می کنند. اثرات دارویى آن تا حدى شبیه به مرفین بوده، با این تفاوت که پس از مصرف، مدت بیشترى طول میکشد تا اثرات آن ظاهر شود و به مدت طولانى تر در بدن باقى می ماند
کدئین :
یکى از مشتقات معروف تریاک است که ?/?الى ?/? درصد آن را تشکیل میدهد و به عنوان مسکن در اشکال مختلف قرص، کپسول و شربت در پزشکى کاربرد دارد. اثر کدئین در حدود اثر مرفین است و در صورتى که زیاد مصرف شود علائمى مانند اثرات مرفین خواهد داشت. نحوه مصرف آن به صورت تزریقى و خوراکى میباشد.
پاپاورین :
یکى از مشتقات مؤثر تریاک میباشد که سفید کریستالى است و از نظر زهرآگین بودن حد وسط مرفین و کدئین است. ماده اى است نشاط آور و محرک. کار عضلات صاف مثل روده را کند کرده و باعث شل شدن آنها میگردد. در برونشها و رگها انبساط ایجاد نموده و در آب نامحلول است و در الکل حل میشود.
پتیدین :
این ماده هم مثل متادون از داروهاى سستی زاى مصنوعى می باشد که قدرت ضد درد آن از مرفین کمتر است و عضلات بدن را سست و شل می کند
مواد توهم زا :
شاهدانه :
بوته اى است شبیه گزنه که بلندیش تا ? متر می‌رسد. گیاه نر و ماده آن به صورت جداگانه بوده داراى برگهاى انبوه دراز و کنگره دار میباشد که میوه آن در سر شاخه به صورت خوشه نمایان است. اصولا شاهدانه براى روغن گیرى و خوراک طیور استفاده میشود. بو داده و برشته آن را مردم به صورت تفنن میخورند. نام لاتین این گیاه کانابیس است. اگر از سر شاخه هاى به گل نشسته گیاه ماده چسبندهاى به نام رزین که در حال ترشح است جمع آورى و خشک شود، در واقع حشیش به دست آمده است. این گیاه در آمریکاى شمالى به نام ماریجوانا یا چرس، در انگلیس به گراس، در فرانسه ادب، در هندوستان بنگه و گنجا، در خاور نزدیک و خاورمیانه حشیش، در افریقاى جنوبى دگا، در سوریه و لبنان حشیشه الکیف، در ترکیه اسر یا اسرا، در افریقاى مرکزى کامبا، در اسپانیا و در دیگر کشورها به اسامى مختلفى چون وید، پات، شانگ، چاراز، مکونا و غیره شهرت دارد.
در هر حــال هــر اســم و نــامــى بر ایــن گیاه و مشتقات آن نهاده شود، اثرات توهم زایى آن همچنان پابر جاست در اینجا به حالاتى که پس از استعمال حشیش و ماریجوانا در مصرف کننده روى میدهد به طور اختصار اشاره می کنیم
- در اثر نشئه شدن اشیاى مجاورش را بزرگتر و یا کوچکتر مى بیند.
- اشتهاى کاذب و میل به مصرف غذا پیدا می کند.
- احساس قدرت عجیب در خود داشته و دست به اعمال وحشیانه و جنون آور و خشونت زا زده و احساس پرواز کردن و سفر در آسمان و نوعى انبساط خاطر و آرامش و اعتماد به نفس کاذب پیدا میکند.
- فرد به خواب عمیقى فرو مى رود.
حشیش :
ماده اى به رنگ سبز تیره و گاهى قهوه اى مایل به سبز شبیه حنا که از گل، برگ و ساقه گیاه شاهدانه مؤنث و از ترشحات چسبنده آنها به صورت صمغ به دست می آید. حشیش حاوى مادهاى شیمیایى به نام T.H.C (تترا هیدرو کانا بینول) است که ماده مؤثر آن به شمار می رود. حــشیـش در طــبــقـه بـنـدى مـواد مخدر، جزء مواد توهم زاى طبیعى می باشد.
آثار مصرف حشیش:
- تغییر در درک رنگ و صدا
- افزیش اشتهاى کاذب
- تند شدن ضربان قلب
- قرمزى چشم
- اختلال حافظه، گیجى و بیتوجهى به اطراف
- به همخوردگى تعادل حرکتى
- علائم روانى شدید، مانند شنیدن صداهاى غیر واقعی، صحبتهاى نامربوط، توهم و هذیان، اختلال توجه، احساس کند شدن گذر زمان، سرخوشى و خنده خود به خود
عوارض مصرف طولانى حشیش:
- بیماریهای تنفسى مزمن و سرطان ریه
- نازایى در زن و عقیمى در مرد
- از بین رفتن سلولهاى مغزى (پوک شدن مغز
- التهاب و انسداد مزمن مجارى تنفسى
- اختلال روانى شدید و پیدار
- کم شدن علاقه و انگیزه براى زندگی، شغل و روابط اجتماعى و خانوادگى
- سندرم بی انگیزگى (ناامیدی، بی تفاوتى و بی مسئولیتى در مقابل امور جارى زندگى)
- تشنج
علائم ترک حشیش:
- تحریک پذیری، بی قرارى و اضطراب
- اختلال خواب و بی اشتهایى
- تعریق و لرزش
- اسهال، تهوع و استفراغ
- دردهاى عضلانى
- افزیش درجه حرارت
بنگ :
سر شاخه هاى گلدار یا به میوه نشسته و خشک شده بوته شاهدانه - اعم از ینکه ماده رزینى آن را قبلا گرفته یا نگرفته باشند - بنگ نامیده می شود.
مارى جوانا :
در آمریکا برگها و گلهاى شاهدانه آمریکایى را خشک میکنند و از آن توتون سبز رنگى به دست می آورند که همان ماری جواناست. چون این توتون خیلى زبر است براى پیچیدن آن از چندین دور کاغذهاى سفید یا قهوه اى رنگ استفاده میکنند و آن را ریفر مى نامند. مشتاقان آن را به صورت دسته جمعى در محل هایى به نام تیپاد تدخین میکنند. این سیگار به کندى میسوزد و خیلى زود خاموش میگردد، به همین علت معتادان با پکهاى سریع و دسته جمعى مانع خاموش شدن آن می شوند و براى این که از این سیگار استفاده کامل بشود در اماکن سر بسته استعمال میگردد.
گراس :
در زبان انگلیسى به معنى علف است و در اصطلاح همان بنگ و ماریجواناست. برگهاى بوته شاهدانه که در واقع مثل علف است جمع آورى کرده، مانند سیگار مصرف می کنند، گاهى هم آن را مثل چاى دم کرده و می خورند.
چرس :
همان حشیش است که از رزین آماده شده از سر شاخه هاى گلدار و به میوه نشسته گیاه بالغ شاهدانه تهیه میشود و از انواع دیگر ان مرغوبتر است.
مسکالین :
ماده اصلى و فعال کاکتوس است (معمولا این کاکتوسها به نام پیوت معروفند) که قرنهاست به عنوان دارویى سحرآمیز براى درمان دردها مصرف می شود. نحوه تهیه آن به این صورت است که تکه هایى از قسمت فوقانى این گیاه را بریده و پس از خرد کردن می جوند و یا با ساییدن آن را به صورت پودر درآورده و با ریختن به داخل کپسول، مورد استفاده قرار میدهند.
ال.اس.دی :
مخفف " اسید لیزرژیک دى اتیل امید " ماده نیمه ترکیبى است که در لابراتور به دست مى آید. این ماده به صورت طبیعى در چاودار آفت زده وجود دارد. بر روى آن قارچى به رنگ مس نشو و نما میکند که آرگو نامیده میشود. این قارچ حاوى اسیدى به نام اسید لیزرژیک میباشد و مشتقات آن توهم زا می باشد. یکى از عوارض مصرف، تیره شدن مردمک چشم و ایجاد خطوط رنگین به هنگام بسته شدن چشمها در منطقه بینایى است. عمق تصاویر و اشیا در نظر مصرف کننده تشدید شده و اشیاى ثابت ممکن است در نظرش به حرکت درآیند، گاهى حالت تهوع، سرد شدن بدن و لرزش احساس میشود. قدرت شنوایى تشدید شده و زمزمه هاى نامفهوم به گوش می‌رسد. حس زمان و گذشت آن در حد بسیار زیادى کند میشود. انطباق فکر از بین رفته و هر چه میزان مصرف بیشتر باشد تجزیه و تحلیل منطقى کمترى در ذهن به وجود می آید.
دى . ام . تى :
یکى از مواد توهم زا می باشد که معمولا معتادین ال . اس . دى از این ماده استفاده می کنند. آثار آن شبیه ال. اس .دى است. کسانى که به دنبال راه گریز سریع از واقعیتها هستند از ان مصرف میکنند. اگر از راه دهان مصرف شود تولید دل درد می کند. بنابرین یا از راه تزریق عضلانى استعمال و یا با توتون و ماریجوانا مخلوط کرده دود می کنند.
مواد توان افزا :
کوکا :
گیاهى است که در ارتفاع ??? تا ???? مترى از سطح دریا در دامنه باخترى کوههاى آند که هواى معتدل و مرطوبى دارد میروید. ارتفاع این گیاه به ? متر هم می‌رسد و برگهایى دارد که شکل و رنگ و ابعاد آن یاد آور درخت زیتون است. گیاه کوکا حاوى ماده توانا فزا ست که مصرف آن سبب فعال شدن مرکز بیخبرى و سرخوشى در مغز مصرف کننده میشود. ماده حاصل از برگ کوکا، کوکائین نامیده میشود.
کوکائین :
یک از موادمخدر توان افزاى طبیعى می باشد که از برگ کوکا تهیه میشود کشورهاى بولیوی، کلمبیا و پرو بزرگترین محل رشد و نمو کوکا به شمار میروند. نخستین بار بومیان کشور "پرو" از برگ این درخت براى تسکین درد و رفع خستگى استفاده نمودند. اعتیاد به آن جنبه روانى دارد. کوکائین ماده مؤثر رگ برگهاى این گیاه است که به ارى تاکسیلین شهرت دارد. رنگ آن سفید شفاف و همانند کریستال ریز میباشد و با مختصر تکانى بلورهاى ریزان بر روى هم میغلتند. این ماده، یک ضد درد موضعى بسیار قوى است، از پوست و مخاط بینى هم جذب میشود. گرد کوکائین از راه بینى استنشاق و یا در رگ تزریق میشود که خاصیت آن، ایجاد نیرو و هیجان، کاهش احساس گرسنگى مى نماید و استعمال زیاد آن موجب جنون میشود. نامهاى خیابانى آن کوک، کاندی، هپى میباشد.
کراک :
مشتقى از کوکائین است که جنبه اعتیادآورى آن بسیار زیاد و اثرات جانبى آن دهشتناک است. در واقع کراک، کوکائینى است که دستکارى شده و غالبا با پیپ هاى شیشهاى دود میشود. براى معتاد شدن به کراک فقط چند پیپ کراک کفایت میکند.
خات یا قات :
خات علاوه بر این که به صورت وحشى رشد مى کند، عمدتا در مناطق مشخصى از شرق افریقا و شبه جزیره عربستان کشت میشود. برگهاى این گیاه با توجه به خواص محرکشان به صورت جویدنى مصرف مى شوند، به طورى که به مصرف کننده احساس نشاط داده و تا حدودى جلوى گرسنگى را میگیرد.
طعم آن تلخ است و مصرف آن بیشتر در عصر و اوائل شب صورت میگیرد. کشورهاى تولیدکننده، مقادیر انبوهى محموله هاى منجمد، خشک و واکیوم شده خات را به اروپا و سایر نقاط جهان ارسال میکنند. این محموله در کشورهاى مزبور توسط اتباع کشورهاى تولید کننده مصرف میشود. برخى کشورها جهت محدود کردن واردات یا مصرف خات تدابیرى اتخاذ کرده اند. خات در حال حاضر تحت کنترل مقررات بین المللى قرار ندارد.
کراتم :
درختى است که در تایلند می روید. مردم آن سرزمین برگهاى تازه آن را میجوند و یا آن را خشک کرده مانند سیگار میکشند. خاصیت ماده مؤثر این درخت، توان افزیى است و احساس نشاط و هوشیارى کاذب مختصرى نیز در مصرفکننده به وجود مى آورد.
ناس :
در بسیارى از منابع آمده است، ناس بوته اى است که در افغانستان و پاکستان مى روید. برگهاى آن را اگر تازه باشد ، میجوند و خشک کرده آن را مثل حنا کوبیده در زیر لثه قرار میدهند. براى تأثیر بهتر و بیشتر، کمى خاک سیگار یا آب آهک به آن اضافه میکنند. مصرف کنندگان آن احساس گرمى و نشاط میکنند، ولى اثر آن به مراتب از سایر مواد محرک کمتر است.
آمفتامین:
گروه وسیعى از داروهاى محرک (توان افزا) هستند که باعث تحریک و فعالیت سلسله اعصاب مرکزى مى شوند و به اشکال قرص، کپسول، پودر و میع وجود دارند.
مراحل اعتیاد :
?- مرحله آشنایى:
این مرحله با تشویق دیگران (مخصوصاً دوستان ناباب) یا از روى غرور و کنجکاوى خود فرد شروع می شود.
? ـ مرحله شک و تردید
در این مرحله فرد با مبارزه با امیال خود می پردازد.
? ـ مرحله اعتیاد واقعى :
در صورت ادامه مصرف در مرحله شک و تردید فرد به مرحله اعتیاد واقعى مى رسد. در این مرحله پدیده «تحمل» باعث میشود که فرد به مرور زمان بر میزان مصرف خود بیفزاید تا به نشئگى قبلى برسد.
منابع
