مقدمه :
تدوین تاریخ، ترسیم سرگذشت حیات و فرهنگ یک قوم و ملت است. در این رهگذر، زمینه های پیدایش، بستر حرکت، عوامل و موانع آن، پدیده ها و حوادث، علل تعالی یا انحطاط، تأثیر و تأثرها، چگونگی روابط و سایر شئون و مظاهر زندگی، فرهنگ و سرنوشت آن ملت و قوم توسط یک مورخ به تصویر کشیده شده و در معرض اندیشه، کنکاش و مطالعه انسان ها و به ویژه فرزانگان و اندیشه مندان قرار می گیرد. این کار از نظر علمی ارزشمند، آگاهی بخش و خدمت به علم و فرهنگ و اقوام و ملل به خصوص محققان و دانش پژوهان و اصحاب اندیشه و اهل مطالعه است.تاریخ از مجرای ذهن تاریخ نویس می گذرد و هر قدر هوش و دانش او زیاد باشد، باز تاریخ را از دریچه دوران و شخصیت خویش می بیند. بنابر این، تاریخ نگار همواره بینش خاص خود را دارد، لیکن هرگز کل حقیقت را در نمی یابد و شیوه ی وی در دوره بندی تاریخ همواره، دست کم تا اندازه ای، فرآورده ذوق ویژه اوست. به این معنا، تاریخ کلاً به همان میزان که علم است، هنر نیز هست. به ویژه وقتی که مورخ از حد گزارش صرف وقایع و داده ها بگذرد و به تعبیر آن ها بپردازد.
تاریخ چیست؟
تاریخ بشر سرگذشت خانواده بسیار بزرگی است که «جامعه شهری» نامیده می شود.
ما در تاریخ با زندگی مردمی آشنا می شویم که در دوران های مختلف با عقاید و آداب و رسوم گوناگونی زندگی می کرده اند و هرکدام یادگارهایی از خوبی و بدی ، آبادانی و ویرانی باقی گذاشته اند.
تاریخ سرگذشت انسان های گذشته و شرح چگونگی زندگی، حکومت، اعتقادات و دیگر چیزهای مربوط به آن ها است.
مطالعه ی تاریخ ما را به گذشته باز می گرداند تا کارهای مردمی را که از این جهان رفته اند، ببینیم و سخن کسانی را که امروز خاموش اند، بشنویم و از آن ها درس عبرت بیاموزیم.
هم چنین با مطالعه تاریخ می توانیم علت های پیشرفت و سعادت مردان و زنان بزرگ نظیر دانشمندان و هنرمندان را دریابیم. با مطالعه ی زندگی مردمان گذشته در می یابیم که هیچ گاه مردمی شکست نمی خورند مگر زمانی که تفرقه ، فساد و گناه در میانشان رواج یابد. هیچ طالعی بر مردم مسلط نمی شود مگر آن که مردم از تشویق یکدیگر به خوبی و منع یکدیگر از بدی دست بردارند و در می یابیم که هیچ فرد و جامعه ای به سعادت و رستگاری نمی رسد مگر با کار و کوشش، ایمان به خدا، ایثار و گذشت.
درمطالعه تاریخ چه چیزی بیشتر اهمیت دارد؟
?-یافتن علت های اساسی حوادث بزرگ
?-پیدا کردن پاسخ های قانع کننده برای پرسش های گوناگون
?-تفکر و یافتن پاسخ برای سؤال هایی چون : چرا جنگ های کوچک و بزرگ اتفاق افتاده است؟ علم و دانش امروز چگونه حاصل شده است؟ آداب و رسوم هر جامعه چگونه شکل گرفته است؟
پاسخ چنین پرسش هایی را می توانیم با مطالعه تاریخ و تفکر در آن بیابیم. بنابراین مطالعه ی تاریخ، فقط به معنای حفظ نام افراد و شرح حوادث نیست.
مورخان تاریخ را چگونه مطالعه و بررسی می کنند؟
مورخان یعنی کسانی که درباره زندگی گذشته انسان مطالعه می کنند، تاکنون به دانستنی های بسیاری درباره زندگی گذشته انسان دست یافته اند. آنان فهمیده اند که در مطالعه تاریخ باید به وضع زندگی اجتماعی و تغییرات جامعه ی انسانی بیشتر توجه داشته باشند. زیرا آشنایی با زندگی اجتماعی انسان در طول تاریخ، شناخت بهتر و بیشتر جامعه ی کنونی را ممکن می سازد.
پرسش هایی از متن درس اول
? - سه مورد از فواید مطالعه تاریخ را بنویسید؟
الف - مطالعه تاریخ ما را به گذشته باز می گرداند تا کارهای مردمی که از این جهان رفته اند را ببینیم و سخن کسانی را که امروز خاموشند بشنویم و از آن ها درس عبرت بیاموزیم.
ب - با مطالعه ی تاریخ علت های پیشرفت و سعادت مردان و زنان بزرگ نظیر دانشمندان و هنرمندان را درس بیابیم.
ج - با مطالعه ی تاریخ با علل شکست و پیروزی ملت ها و اقوام آشنا شده و از آن ها درس عبرت بیاموزیم.
? - منظور از جامعه بشری چه کسانی است؟
خانواده بسیار بزرگ انسان ها را جامعه بشری می گویند.
? - در چه صورت فرد و جامعه به سعادت و رستگاری دست می یابد؟
با کار و کوشش، ایمان به خدا، و ایثار و گذشت
? - ترجمه ی آیه ی از قرآن کریم که انسان را به تفکر درباره گذشتگان دعوت کرده بنویسید.
در آیه ی «از سوره ی انعام می فرماید: «در زمین گردش کنید و ببینید عاقبت گنه کاران چگونه بوده است».
? - دوره های مختلف زندگی انسان را نام ببرید؟
الف - کوچ نشینی و صحرا گردی
ب- یک جانشینی
ج- روستا نشینی
د - شهرنشینی
? - شیوه های زندگی انسان را به ترتیب (زمانی) نام ببرید؟
الف - دام داری
ب - گله داری
ج - کشاورزی
د- صنعت
پرسش و جست و جو
? - تاریخ را تعریف کنید؟
تاریخ سرگذشت انسان های گذشته و شرح چگونگی زندگی، حکومت اعتقادات و دیگر چیزهای مربوط به آن است.
? - این جمله را در چند سطر توضیح دهید. (ما هنگام خواندن تاریخ باید با دقت علت های اساسی حوادث بزرگ را پیدا کنیم و برای پرسش های گوناگون ، پاسخ هایی قانع کننده بیابیم.)
منظور این است که هدف از مطالعه تاریخ خواندن وقایع و حوادث نیست بلکه کشف علت ها و عبرت گرفتن از آن ها است ، ما نباید فقط شکست ها، پیروزی ها و ناکامی های اقوام و ملت ها را مطالعه کنیم بلکه باید علت پیروزی ها و شکست ها را بشناسیم و از آن ها برای آینده ی خود عبرت بگیریم.
? - مورخان چگونه از وضع زندگی گذشتگان آگاه می شوند؟
با مطالعه و تفکر در آثار به جا مانده از گذشته مانند اشیاء ، بناها، سنگ نبشته ها و کتاب ها
